Verslag van de bijeenkomst op 02 maart 2012

~        We ontvingen een onverwacht aantal mensen voor deze bijeenkomst. Dirk liet weten dat hij wat later kwam en Bianca Vroomen had zich verontschuldigd. In afwachting deelde Jan de uitnodiging voor de reis uit aan de aanwezigen. Omdat hij jarig was op 3 maart arriveerde Dirk even later met een lekkere vers gebakken cake. Het zelfgebakken product was nog warm en moest nog even koelen. Wachten tot in de pauze was de boodschap.

Administrativa

~          Notulist en moderator voor deze bijeenkomst: Jan

~          Verslag vorige vergadering: Vorig verslag werd zonder op- of aanmerkingen goedgekeurd.

~          Noorderkroon is ingegaan op het verzoek van VVS om haar activiteiten via hun website kenbaar te maken. Er is een bericht binnengekomen met melding dat we nu op een wachtlijst staan voor goedkeuring door de accountbeheerders. Het lijkt een ietwat vreemde werkwijze, maar we zullen het verder verloop afwachten. Zodra we een gebruikersaccount hebben ontvangen worden onze doelstellingen op de site gezet en een link plaatsen naar onze eigen website.

~          Jan meldde even dat er volgend jaar in februari een zeer dichte nadering van een aardscheerder wordt verwacht. Een aardscheerder is een brokstuk (planetoïde) in de ruimte dat dicht langs de aarde passeert. De huidige berekeningen lieten zien dat dit ca 140 meter grote exemplaar de aarde tot ongeveer 27.000 kilometer zal gaan passeren. Dat is astronomisch wel ontzettend kort als we eten dat de geostationaire satellieten op 35.750 km hoogte hangen.

~          Er is een bericht uit Bocholt dat ze ook daar een met sterrenkundige vereniging zijn gestart. De heer Janssen wil eens met onze kring kennismaken en naar onze activiteiten informeren.

 Open agenda

1. 1.    Hoe werd de poolas berekend?

De poolas (van een kijker) is een parallel van de aardas. De aardas vormt een denkbeeldige as dwars door de aarde van de noord- naar de zuidpool. Na wat gezamenlijk overleg werd er een (erg versleten) wereldbol bij gehaald ter verduidelijking. De aardas staat onder een hoek van 23,44° op het baanvlak dat de aarde rond de zon beschrijft; de ecliptica. Deze hoek verandert niet tijdens een omwenteling rond de zon en dient als referentie. Omdat de poolas deze hoek beschrijft en altijd naar dezelfde richting wijst tijdens onze reis rond de zon, varieert in de loop van het jaar wel de hoek waaronder de zonnestralen het aardoppervlak raken. Ook de lengte van de dag ten opzichte van de nacht varieert hierdoor. Deze effecten samen betekenen jaarlijkse variatie in de hoeveelheid ontvangen zonnestraling en zo ontstaan de seizoenen.

1. 2.    Waarom wordt er op lenzen vaak een coating aangebracht?

Coatings zijn om diverse redenen ontwikkeld en hebben dan ook elk hun specifieke eigenschap. Het is te veel om van alle soorten de eigenschappen te kennen, maar de meest voorkomende soorten werden even besproken.

Spiegels zijn voorzien van een coating om te voorkomen dat zilver of aluminium dat op het glas werd opgedampt oxideert. Sommige kijkers hebben een UHTC coating. Deze coating heeft als doel de lichtopbrengst te verhogen. Veel verrekijkers hebben blauwe of rode coatings. Die zijn meestal ontwikkeld om het contrast te verhogen, om bepaalde golflengten weg te filteren of te sterke lichtinval te verminderen.

Er werd nog even aangehaald hoe belangrijk het is uiterst voorzichtig met lenzen en spiegels om te gaan en ze zeker niet met een stofdoek af te vegen. We bespraken kort een uitzonderlijke methode voor extreme gevallen waarbij met demiwater en watten de spiegel of de lens wordt gepoetst. Een procedé dat zeker niet zonder risico is.

1. 3.    Wat betekent de Lambda-waarde van kijkers?

De Lambda-waarde is een waarde die de kwaliteit van de spiegel aangeeft. Hierbij wordt de lichtgolflengte gebruikt om de nauwkeurigheid van de spiegel uit te drukken. (1 lichtgolf= 555 nanometer of 0.000555 mm.) Simpelweg wordt hiermee de ruwheid van het oppervlak van het geslepen glas bepaald. Ervaren slijpers halen waarden rond de 1/20 Lambda, maar als je voor het eerst een spiegel slijpt en er is dan geen afwijking groter dan 1/8 lambda (letter lambda= 1 lichtgolf) dan ben je ruimschoots geslaagd en beschik je over goed bruikbare optiek.

Na de besproken punten uit de open agenda laste de moderator even een korte pauze in en was er gelegenheid om de lekkere zelfgebakken cake van Dirk te proeven. Een niet te versmaden intermezzo dat als idee zeker voor herhaling vatbaar is.  Na de pauze kreeg onze voorzitter het woord voor een uiteenzetting over “paternosterkraters”.

Catena

Dit is een ander woord voor paternosterkraters die op hun beurt een gevolg zijn van een parelsnoerkomeet. Een onderwerp waarover onze voorzitter informatie verzamelde om ons het fenomeen uit de doeken te doen.

 We kennen op aarde over het algemeen 2 soorten kraters: inslagkraters en vulkaankraters. Paternosterkraters horen bij de inslagkraters. Op de maan zijn er veel inslagkraters te zien. Aan de voorkant zien we ze duidelijk door de telescoop, maar aan de achterkant zijn er nog minstens zoveel. Het zijn zowel oude als jonge inslagkraters. Ze hebben het voordeel dat ze kunnen blijven bestaan en niet verweren omdat er op de maan geen atmosfeer is.

Op aarde zijn er ook nog veel inslagkraters te zien, maar die zijn bijna allen van betrekkelijk  jonge leeftijd. Afhankelijk van de grootte van de inslag ontstaat een simpele krater of een complexe krater. Bij die laatste is duidelijk te zien dat de bodem na de inslag terugveerde en een centrale berg vormde. Enkele van de meest gekende kraters op aarde zijn: 

~      de Barringtonkrater in Arizona met een diameter van 1200 m en ca 50.000 jaar oud

~      de Bosumtwi krater in Ghana (Afrika) met een diameter van 11km en ca 1 miljoen jaar oud

~      de Chicxulubkrater in Mexico met een diameter van 170 km en ca 65 miljoen jaar ontstond waar nu de golf van Mexico ligt. Deze was oorzaak van het uitsterven van de dinosauriërs.

~      de Vredefortkrater in Afrika is de oudste en grootste tot nu toe nog zichtbare krater met een diameter van 380 km en een ouderdom van maar liefst 2,023 miljard jaar.

De Clearwaterkrater bij Quebec in Canada is een meervoudige krater. Dit betekent dat deze gezamenlijk zijn ontstaan, maar hoe ontstaan meervoudige kraters?

Als er een komeet of grote planetoïde een zwaardere massa passeert wordt deze aangetrokken en in een baan rond het zwaardere object worden ingevangen. Afhankelijk van de grootte van beide massa’s zal het object bij de volgende passages gekneed en vervormd worden door de onderlinge aantrekkingskrachten. Uiteindelijk zal de invloed van de getijdenwerking zo groot zijn dat het bij een van de volgende dichte naderingen in stukken breekt. Dit gebeurt op een afstand die we de ‘limiet van Roche’ noemen. De resten vormen dan een parelsnoerachtige keten van brokstukken die achter elkaar vliegen en netjes op een rij op de massa te pletter storten. Ze vormen dan paternosterkraters. We zagen dit in 1994 bij Jupiter gebeuren met de komeet Schoemacher-Levy.

Voor de inslag in 1994 plaatsvond dachten geleerden dat dit niet op aarde kon gebeuren omdat de  aantrekkingskracht ongeveer 300 kleiner is dan bij Jupiter. Toch gaf dit gebeuren aanleiding om ook op aarde op zoek te gaan naar zulk soort kraters.

Het vinden ervan is wel geen eenvoudig werk. De kraters hebben zulke afmetingen dat de tegenoverliggende rand vaak voorbij het gezichtsveld ligt. Ze liggen ook heel erg verspreid over de aarde en de rechte lijn bestaat niet meer omdat de continenten intussen zijn verschoven. Toch gingen de Brit Simon Kelley en de Amerikanen John Spray en David Rowley op zoek en vergeleken inslagkraters van dezelfde leeftijd om te zien of er een samenhang was te vinden.

In Europa en Amerika vonden ze een vijftal kraters die in formatie hebben gelegen en die van dezelfde leeftijd zijn. Dit wees op de inslag van een parelsnoerkomeet. Het betrof de kraters: Rochechouart, Red Wing, Saint Martin, Manicuouagan en Obolon.

De inslag en de vorming van die vijf  kraters gebeurde ruim 214 miljoen jaar geleden. Dit is op de grens tussen de tijdperken Carniaan en Noriaan; twee onderperioden van het TRIAS. De inslag kan niet anders dan een dodental hebben opgeleverd dat niet onderdoet voor de ramp op het eind van het KRIJT toen de dinosauriërs uitstierven.

Kelley ontwikkelde een nauwkeurige datering voor de microscopische druppels verglaasd gesteente die door de enorme hitte van de inslag waren veroorzaakt en Rowley zorgde voor het accuraat terugdraaien van de beweging van de continenten.

Na het terugplaatsen van de continenten naar die tijd lagen drie van de vijf even oude kraters – Rochechouart in Frankrijk, Manicouagan en Saint Martin in Canada – mooi op en rij. De verbindingslijn tussen Obolon in Oekraïne en Rochechouart was evenwijdig met die tussen Saint Martin en Red Wing, wat wijst op drie grote brokstukken achter elkaar, waarvan de eerste en de laatste waarschijnlijk onderweg nog eens splitste door de hitte.  Er liggen nog twee kraters in hetzelfde pad, maar hiervan is de datering te ruw om ze op te nemen in de formatie.

Aan de hand van de terugdraaiing van de continenten en de rotatiesnelheid van de aarde kon ook worden teruggerekend dat de inslag van de brokken binnen de vier uur gebeurde. Naar alle waarschijnlijkheid waren er nog veel meer brokstukken, maar het merendeel van onze planeet bestond uit de Tetys- en Thalassazee. Van de brokstukken die in zee stortten zijn geen sporen meer terug te vinden.

De totale schade zorgde zeker voor een van de vijf ergste perioden van massaal uitsterven die we kennen. Verwacht wordt dat zo’n 80% van de levende soorten die catastrofe toen niet hebben overleefd. Even ter vergelijking: Er was slechts één inslagkrater van 170 km  diameter nodig om de dinosaurussen en een aanzienlijk deel van hun leeftijdsgenoten weg te vegen.  Uit de gesteenten is tot nu toe nog altijd niet teruggevonden waaruit de brokstukken bestonden. Een theorie zegt dat bij dergelijke inslagen het brokstuk volledig verdampt.

 Er zijn wetenschappers die beweren dat de aantrekkingskracht van de aarde, die ruim 300 keer minder is dan die van Jupiter, niet in staat is om een object op de limiet van Roche uit elkaar te trekken. Als de aardse gravitatie hiertoe niet in staat is, dan kan het voorwerp zich wel als een aardscheerder hebben gedragen en werd het niet uit elkaar getrokken door de gravitatie. Tijdens de val door de atmosfeer werd het door de wrijving met de lucht zodanig verhit dat het fragmenteerde. Bij een volgende passage worden de brokstukken dan ingevangen en slaan achter elkaar in. Statistisch gezien denkt men vandaag dat er de kans 1 op 1000 is dat een aardscheerder op zo’n manier kan worden ingevangen. Op aarde zijn ca 150 duidelijke sporen van inslagkraters bekend. Geologen zijn bezig uit te zoeken of er nog paternosterkraters bij zijn.

Normaal vinden we kraters, ouder dan 200 miljoen jaar niet meer terug. De tand des tijds heeft dan zijn werk gedaan. Er is slechts één uitzondering: de 3,023 miljard jaar oude Vredefortkrater in Afrika met een diameter van 380 km die nog duidelijk vanaf grote hoogte zichtbaar blijft  in het landschap. Wat hier toen gebeurde moet een nog veel grotere impact hebben gehad op het allereerste leven op aarde…

Als bijlage kregen we nog enkele korte filmfragmentjes over de inslag van Schoemacher-Levy op Jupiter, over de continentendrift en over het fragmenteren van een planetoïde op weg naar de aarde. Na een korte nabeschouwing sloten we de bijeenkomst en dankten Bèrke voor dit mooi onderwerp.  Bedankt Bèrke! Het was erg interessant.

JH

 

 

Zondagavond, na heel wat afgestel en zoekwerk is de AT12RC eindelijk in lijn met Argo Navis, StellarCat en AstroCat. Met andere woorden: de montering is onder controle!!!

Het was een allegaartje van foute instellingen, encoders moesten omgezet, richtingssensoren 180° switchen,  motoren gepatched, parameters bijgesteld, maar eindelijk doen de verschillende aansturingen van de kijker wat er gevraagd wordt. Gedaan met de volledig foute kant opwijzen! De afstellingen zijn gebeurd met enkel de volgkijker op de montering omdat het geen zin heeft om de hele santakraam op te tuigen en de zoekhoek nog kleiner te maken.

Er zit nu nog een heel kleine fout in, maar die is zeker en vast te wijten aan het feit dat de volgkijker op een onorthodoxe manier op de grondplaat bevestigd was. Dat en een meer preciese poolafstelling maken dat we één dezer dagen kunnen beginnen met het ingebruik nemen van de totale configuratie. Dan nog de motorfocusser monteren, de SynGuider afstellen, de additionele setups (38 stuks!!!!) nog verder uitdiepen en verfijnen, enkele catalogi downloaden in integreren (kometen, planetoiden, satellieten) en laat dan de heldere nachten maar komen!!

Omdat de primeur al op de sterrenwacht weggegeven was: Lambert is sinds kort de trotse eigenaar van een 12 inch (30 cm) Ritchey-Chretien astrograaf. Het geheel is gemonteerd op een Mesu-2 montering. Een beetje duiding bij deze keuze:

Zoals jullie weten is Lambert (en anderen!) een beetje bezeten van astrofotografie. De laatste zes jaren deed Lambert dit middels een 10 inch (25 cm) Meade LX200GPS. Omdat dit een azimutale (vork-) opstelling is moest er een beetje creatief gewerkt worden, want, ook al is die kijker 100% geautomatiseerd en volgt hij perfect (er zijn talloze beelden die dit bewijzen), vanwege beeldrotoatie was er steeds die beperking van maximaal 30 seconden te belichten. Lambert had bijna het optimale uit het systeem gehaald, dank zij het gebruik van een optische trein (focal reducer en bijhorende tussenringen) en aangepaste camera-settings. Om beeldrotatie tegen te gaan kon gebruik gemaakt worden van een speciale equatoriale wig of een image-derotator. Beide opties vielen niet in de smaak en er werd besloten uit te kijken naar een heel nieuw systeem. De nieuwe 14 inch Meade LX800 zou het gaan worden. Zou, want afgeraden door Robtics vanwege veel te zwaar. Er waren andere alternatieven, beter en zeker niet duurder! Terwijl Lambert in onderhandeling was met Robtics boorde Job het thema Ritchey-Chretien aan, gelijktijdig met het advies van Rob Lefeber van Robtics.

Even snel naar Den Haag om de waren te bekijken en meteen een bestelbon op te laten maken. Het zou een 12 inch Rictchey-Chretien (AT12RC) worden, gemonteerd middels een Cassedy-Losmandy adapter op een frictieaangedreven Mesu 2 montering.Een frictiemontering, dus geen enkel tandwiel en/of wormwiel en dus ook geen backlach of periodic error. Een nauwkeurigere volging kan je niet bedenken. Het formaat van de kijker? Een 12 inch en geen 14 inch want het was al schrikken bij de afmetingen van de 12 inch. 14 inch is zo goed als niet geschikt om te verplaatsen vanwege veel te groot. 

De aansturing van de AT12RC is een beetje complex: het hart van het systeem is de ServoCat die ondersteund wordt door StellarCat, die de encoders en de motoren aansturen. Het geheel wordt geleid door het besturingssysteem (en databanken) van het Australische Argo Navis. Een besturingssyteem waar je stil van wordt. Zo goed als alle parameters die je kan bedenken kunnen (moeten) hier gedefineerd worden. Je kan refractie laten corrigeren, auto adjust on, spiraal-zoeken, narrow field-zoeken, de aansturing op meerdere manier laten gebeuren, onverhoopte pannages overrulen, met een simpele flip van een schakelaar je snelheden boosten, noodenergie aanboren, kijker aansturen door een planetarium-programma, enz. Het systeem kan op 18 seconden 360° roteren en dat alles fluisterstil en gladjes als over “goei boter”! Een configuratie om “U” tegen te zeggen. Op de rug van de AT12RC rijdt nog een 8 cm APO triplet mee, voorzien van een SynGuider en field-flattner, te gebruiken om heel correct te volgen tijdens lange belichtingen. Het totaalgewicht van het geheel met assecoires komt op een kleine 160 kg.Op dit moment is het nog even wachten en dan wordt een volledig nieuwe electronische 2.5 inch motor-focusser met pulsstappen aangeleverd en dan is alles kompleet! Met deze focusser kan je tot op microns nauwkeurig scherpstellen. Een must voor deze astrograaf! Het systeem is een f/8 maar door gebruik te maken van een focal-reducer zal hij als een f/6 het sterrenlicht naar de sensoren leiden. Deze “lichtvreter” heeft drie ventilatiekoelers achter de hoofdspiegel, dus warmlopen is er niet bij!

Omdat het nogal een omvangrijk systeem is, je moet het geheel een eenmalige initiatie geven, de richtingssensoren afstellen, de encoders afstellen, zorgen dat het systeem weet wat, waar en hoe en dan…….ben je vertrokken! Nog heel even en we zijn zover en dan zal de kijker zeker eens naar Achel komen om een demo te geven op de weide van de sterrenwacht. Ondertussen even enkele beelden van het systeem:

 

30 Maart 2012, we hadden vandaag een bezoek van de leerlingen van de Achelse basisschool op de agenda. Bedoeling was om, na de uiteenzetting die onze secretaris op hun school had gegeven, de leerlingen de kans te geven om eens door een heuse sterrenkijker te kijken.

Helaas, net als vorig jaar was het weer niet wat het moest zijn. Een grijze koude avond, met zo goed als geen kans om ook maar iets waar te nemen aan de hemel. Ondanks dit gegeven kwamen toch verschillende ouders met hun kinderen eens poolshoogte nemen, zelfs de juf was aanwezig. De gretigheid die we tijdens de uiteenzetting op school mochten ervaren kende zijn gelijke onder de koepel. Om met de woorden van juf Marion te spreken, de leerlingen waren zeer geprikkeld, hun toetsen waren schitterend goed, zelfs een kruisverhoor op de sterrenwacht bevestigde deze uitspraak. Er is duidelijk animo voor sterrenkunde bij de jeugd en Noorderkroon zal dit blijven ondersteunen en stimuleren.

Heel wat vragen werden afgevuurd en onmiddellijk voorzien van een passend antwoord. Dank zij een reeks beelden op een smartphone waren we toch in de gelegenheid sommige dingen te visualiseren. Na afloop werd nog even nagekaart in de taverne. We hebben, ondanks het slechte weer, boeiende gesprekken kunnen voeren, de jeugd iets meer kunnen vertellen van de ruimte, kennis gemaakt met mensen die we in de nabije toekomst zeker gaan terugzien, kortom… het was een zeer geslaagde avond! Dank aan alle aanwezigen voor hun bijdrage en ondersteuning. Enkele beelden van het gebeuren:

De afgelopen dagen kregen van diverse weerstations een quotering van 10 wat betreft de condities om aan sterrenkunde te doen. De atmosfeer was heel transplarant en stabiel, er was heel weinig storend maanlicht, kortom….een uitgelezen kans om een beetje veldwerk te doen, na een lange onderbreking.

Het was net die maan, messcherp, helder en  vanwege de kleine sikke ltoch niet storend, die het decor vormde van een prachtige samenstand. Maan-Venus en Jupiter, een trio waar je niet langs kon kijken. Heel wat mensen, voornamelijk niet bezig met sterrenkunde en al helemaal niet met planeten, die allemaal dezelfde vragen stellen; “Welke heldere sterren zie ik ‘s avonds? Ik heb die nog nooit gezien?”. Als je dan even de tijd neemt om uit te leggen dat men dan eigenlijk twee van onze acht planeten heeft gezien en daar ook een beetje duiding bij geeft, om dan vervolgens ook nog eens te zeggen dat achter hen ook nog een andere planeet te zien is, onze heldere rode Mars, en het feit dat we ten alle tijden onze eigen planeet kunnen zien……….je hebt het halve zonnestelsel in één keer gezien…. het kan enkel maar resulteren in verwondering. Heel herkenbare verwondering!

Omdat bovenstaand geheel zo markant is en heel mooi te capteren is op foto, heeft Job een beetje van zijn vrije tijd opgeofferd om deze site te kunnen voorzien van enkele beelden, een blijvende herinnering aan deze samenstand. Eerst even een screenprint van Stellarium van de situatie en dan de beelden die Job maakte:

 

Vandaag was het, na de presentatie in de Achelse basisschool, de beurt aan de vijfde-klassers van de Robbert te Hamont. Onze secretaris bracht voor een publiek van 66 leerlingen en drie leerkrachten, ook in deze school, de presentatie “Op reis van hier naar……”. De presentatie was het afgelopen jaar een beetje opgewerkt met recentere beelden. Kwestie van af en toe iets nieuws te kunnen brengen en de aandacht op scherp te houden. Ook voor de leerkrachten, die deze presentatie al verschillende jaren na elkaar gezien hebben een beetje te ontzien. Nieuwere elementen, betere en kleurrijkere afbeeldingen, meer eigen werk, allemaal hulpmiddelen om de presentatie elk jaar weer boeiend te kunnen brengen. Het verhaal….wel daar veranderd weinig aan, enkel de manier van presenteren.

 Na de uiteenzetting was er ruimschoots tijd voor het beantwoorden van vragen. Net als alle voorgaande jaren, onverdeelde aandacht, verrassende vragen en van vele leerlingen de belofte eens te komen kijken als we op onze sterrenwacht actief zijn. Ook in deze school hebben we beloofd om volgend jaar weer present te zijn.

We hebben het al geruime tijd in ons achterhoofd. Noorderkroon geeft ondersteuning aan de lokale leerkrachten betreffende sterrenkundige materie. We lenen elk jaar onze planeetbollen uit, een dankbaar en zeer educatief hulpmiddel voor de leerlingen. Blijft natuurlijk nog het gegeven dat de leerkrachten een sterrenkundig lessenpakket moeten brengen aan de leerlingen. Niet evident om deze materie even los uit de mouw te schudden. Lespakket of niet. Leerkrachten moeten alle zeilen bijzetten om deze, toch niet alledaagse materie, op een verstaanbare manier uit te leggen. Ondersteuning is meer dan welkom en hier komen wij in beeld.

Op dinsdag, 20 maart 2012 was Noorderkroon voor de eerste maal te gast in de basisschool te Achel. Onze secretaris heeft de presentatie “Op reis van hier naar….” gebracht voor een publiek van ca 50 leerlingen en twee leerkrachten. Eerste indruk? Net als in de andere scholen een enthousiast publiek, aandachtig en klaar met een hele rits diepgaande vragen. Een beter publiek kan je niet verlangen! Na afloop was er applaus en kwam een dankwoord van de leerkrachten. We gaan dit zeker herhalen!

Voor hen die interesse hebben; Robtics, de huisleverancier van astronomische artikelen voor sommige van onze leden, is nu ondergebracht in een pand in Den Haag. Vroeger moesten we naar ‘s Gravenzande, bij Rob Lefeber aan huis om onze zaken te doen. Tegenwoordig gaan we naar de Melkwegstraat 12  in Den Haag. In afstand is dat niet zoveel verschil, sterker nog; je kan vanaf de A2 bijna tot de winkel komen. Een pluspunt. Een ander pluspunt is dat je nu tussen de telescopen door kan wandelen. De grote showroom bevindt zich op het 1e verdiep van het gebouw. Als je binnen komt wil je binnen blijven! Een overdaad aan teelscopen, statieven, accesoires, je kan het bedenken of het is er te vinden. Op de vloer een team van zeer goed geinformeerde mensen die, en dat is heel voornaam, een luisterend oor hebben naar de behoefte van de klant. Daar waar nodig zal uitvoerig advies en goede raad gegeven worden. Heb je een vraag over een kompleet systeem, over een onderdeel van een systeem, wil je een customised systeem, ze zijn er en ze helpen je op een heel proffesionele manier verder. Je bent zeker van het feit dat je advies komt van mensen die jarenlange ervaring in de vingers hebben. Wil je advies of daadwerkelijk een aankoop doen, dan kan je in de winkel terecht, maar ook via hun heel uitgebreide website. Google maar eens een keertje met het woord “Robtics” en je zit in no-time op hun site. Maak je snel een account aan, dan ben je helemaal binnen! Als je toch zo ver geraakt, vergelijk eens hun prijzen met die van andere handelaren. Robtics geeft je een low-price-garantie.  Een echte aanrader. Enkele beelden van hun “nieuwe” winkel.

 Open agenda

Drie vragenstellers; twee vragen. Dat was het resultaat van een ronde open agenda. Franky haalde de Venusovergang aan en koppelde dit aan de zonnevlekken. Tony had ook een vraag over de Venusovergang en Jan vroeg aan de aanwezige leden hoe het broeikaseffect te verklaren.

 Venusovergang: Franky las een kort verslagje voor. Het was een vergelijk tussen de afmetingen van Venus, de zon en aanwezige zonnevlekken. Eén en ander werd besproken doch, we kunnen nu geen weet hebben van de aanwezigheid van zonnevlekken op 06-06-212 (eigenlijk start de Venusovergang op 05-06-2012). Aangezien we het over de al dan niet waarschijnlijke aanwezigheid van zonnevlekken hadden, kwamen we vanzelfsprekend uit bij de zonnecyclus. Ook hier is geen strakke lijn te trekken. Het maximum van de zonneactiviteit geeft geen blinde garantie op zonnevlekken en al helemaal niet op de grootte van de vlekken.

Venusovergang: Tony, een planetenman in hart en nieren, wist dat, als je alles wil zien van de Venusovergang (ca. 8u lang) je beter niet hier blijft. We simuleerden de overgang en vonden dat die hier in België in het holst van de nacht begint om tegen de morgen nog maar net de laatste loodjes zichtbaar te hebben. Tony legt de lat hoog en wil naar Hawaii om zo het optimale uit deze waarneming te halen. We weten dat de vorige overgang in 2004 was (we hebben er schitterende ervaringen aan over gehouden) en dat de eerstvolgende 06 juni 2012 zal zijn. Als je deze laatste denkt te gaan missen zal je moeten wachten tot 11 december 2117. Een beetje té lang, als je het ons vraagt…… Dus, voor al diegene die nog nooit een Venusovergang gezien hebben, dit is dan nu  een “Once in a lifetime”-ervaring geworden. Tony gaat onderzoeken welke opties er zijn om de overgang zo compleet mogelijk te zien. Onze secretaris zal het net afschuimen naar instellingen die eclipsexpedities aanbieden en deze links doorgeven aan Tony.

Broeikaseffect: Jan stelde de vraag wat er aan de basis ligt van het broeikaseffect. Hoe ontstaat het? Na even over en weer geredeneer kwam het antwoord: Jo legde als eerste de link “meer stormen, meer waterdamp in de atmosfeer”. Jan vervolledigde het verhaal en wist dat waterdamp verantwoordelijk is voor 70% van het broeikaseffect.. de rest zijn de gekende uitstootgassen. Een resume: licht komt binnen, verwarmt ons aardoppervlak dat de opgeslagen warmte terug afgeeft (reflectie,….) De gereflecteerde energie verlaat ons in een infrarode golflengte en nu komt de aap uit de mouw: waterdamp houdt deze reflectie tegen. De dichtheid van de atmosfeer zorgt voor afremming van de reflectie en we hebben…….een broeikaseffect!!  Op de vraag welke invloed de mens heeft op dit gebeuren werd een heel geanimeerd gesprek dat ons uiteindelijk bracht bij nachtegalen, koekoek, specht en Gentiaanvlinders. Dank aan de vraagstellers en het collectief voor de invulling van de antwoorden. Na de Open Agenda kregen we van Jo Vancraesbeek een presentatie van de indrukken van een astronaut die de aarde bekeek vanuit het ISS. Een schitterend mooie presentatie ondersteund met klank en kleur. Dank aan Jo voor deze bijdrage! De moderator was in voor een korte pauze en zo gebeurde het dan ook! Na de pauze was het woord aan Job en Lambert, die uitvoerig verslag uitbrachten van hun recente expeditie(s) in Grandpre, Frankrijk.

Sterrenkijken in Grandpre 2012

De virtuele reis bracht ons eerst een film van 33 minuten. Een film die opgebouwd was met een mix van afbeeldingen die Job en Lambert maakten tijdens de expeditie in november 2012. Voor de groene landschappen koos Lambert een deel opnames die hij ter plaatse maakte in augustus. De rest waren beelden van het bezoek in november. We zagen beelden van het hotel, beelden van de waarnemingsplaats. Voor deze laatste werd gekozen om Google Earth in te schakelen. Heel fraai als je vanuit de ruimte inzoomt op het gebied! Je kan er heel veel duidelijk mee maken. Na een korte introductie kon de film beginnen. Er werd meegegeven dat na de film een PowerPoint zou volgen die dieper zou ingaan op bepaalde aspecten. De film ging van start en gaf een chronologisch beeld van de sterrenkundige tweedaagse. Er werd geen enkel aspect overgeslagen. Van omgeving tot overnachting, van natuur tot sterrenkundige resultaten, van kijkers tot technieken, alles werd zichtbaar gemaakt terwijl op de achtergrond sfeervolle muziek het beeldverhaal opluisterde. Vooral de behaalde resultaten konden rekenen op verbazing en appreciatie. Talrijke objecten, waarvan we voorheen alleen maar konden genieten vanuit de “boekskes” of het internet, kwamen opeens in volle glorie tot uiting op onze projecties. Allemaal eigen werk en allemaal “single shot”-opnames, met andere woorden; geen stackings, geen bewerkingen, alles puur natuur. De enige trucks die we toepasten was constant zoeken naar betere settings van de camera’s. Dat laatste was goed zichtbaar in de vele ‘dubbele’ opnames die Job en Lambert gemaakt hadden. Na de film, we zaten nog maar halfweg ons programma, brak er spontaan applaus uit.

Job en Lambert gingen verder met hun PowerPoint-presentatie. Inleidend, het verhaal hoe Lambert aan Grandpre gekomen was. Enkele beelden van de lichthinderkaart van westelijk Europa maakten veel duidelijk. Grandpre is en blijft de eerste echt donkere locatie die we tegenkomen als we vanuit Achel de wereld in duiken, op zoek naar echte duisternis. Lambert wist dat als je, hartje zomer en in het holst van de nacht vanuit Grandpre vertrekt, je 31 km moet rijden voordat je een eerste lichtpunt tegenkomt. Misschien wordt er plaatselijk een duisternisvriendelijk beleid gevoerd? We weten het (nog) niet. In de presentatie zagen we dat niet elke tweedaagse wil zeggen dat je twee dagen voluit kan sterrenkijken. De heren behandelde twee expedities en twee keer op rij was de eerste nacht (gedeeltelijk) waardeloos. Pas tegen de ochtend kon begonnen worden met waarnemen. Telkens was het de tweede dag die voor ambiance zorgde, zo bleek uit de beelden. Waarom een PowerPoint als een film al alles zegt? Wel, in de PowerPoint werden de technieken die beide heren gebruikte uit de doeken gedaan. Wat zijn de pro’s en wat zijn de contra’s van elke gebruikte configuratie? Hoe kan ik meer uit mijn systeem halen? Welk zijn de beste settings? Allemaal vragen die meespelen als je met twee totaal verschillende configuraties in het veld staat. Heel boeiend om nadien de behaalde resultaten naast elkaar te zetten en dan objectief te beoordelen wat goed is en wat voor verbetering vatbaar is. We zagen weer een hele resem objecten de revue passeren, maar ditmaal werden er extra details aan toegevoegd.  Ook randinformatie zoals een plaatselijke agrariër die niet kon weerstaan om de beerton uit te varen op een steenworp van ons af (goed dat we niet onder de wind stonden!), het plaatselijke wild, regen en rook, etc. werd gedeeld. Heel informatief!

Als afsluiter van de presentatie gaven Job en Lambert ook nog een beeldverslag van hun laatste expeditie naar Grandpre, die van 3-4-5 februari 2012. Beide heren wisten dat dit extreem ging worden, heel extreem. Temperaturen van -18°, zeven lagen kleding inclusief pooloverall, chemische bodywarmers, zoolverwarming, thermisch ondergoed, thermische sokken,10 kg houtskool, liters warme soep en een bepaalde hoeveelheid warme Frankfurters, het mocht niet baten: mens en machine gingen ten onder! Het was afzien in het kwadraat! Onze batterijen vielen van topspanning naar volledig leeg in no time. De mens zag af van de kou en dat was te merken in de eindresultaten, althans in sommige eindresultaten. Job maakte een sublieme serie van opnames waarop telkens meerdere sterrenstelsels te tellen waren. Sommige opname hadden meer dan 7 objecten binnen het kader! Subliem! De Cassegrain van Lambert worstelde enorm met de temperaturen. Er was bijna geen scherpstelling mogelijk (of lag dat aan de kleumende gebruiker? Heel waarschijnlijk wel!). Feit was dat we enkele lessen geleerd hebben: nooit uitrukken met een bijna volle maan en zeker niet als die de hele nacht hoog staat. Ons excuus voor deze les was dat we niet konden wachten tot er weer een maanloos weekend zou zijn. Tweede les die we leerden en misschien wel de belangrijkste les van alles: we kennen nu de ondergrens van onze instrumenten. Dit gegeven en het voorgaande maakt dat onze laatste expeditie eigenlijk de belangrijkste was. Wetende waar de grens ligt wil zeggen dat je dan ook exact weet tot hoever je kan gaan en de meest optimale omstandigheden liggen heel kort bij dit punt! Deze gegevens gaan goud waard zijn bij het voorbereiden van de volgende expeditie. Misschien, zoals Franky het stelde, is er wel animo om er een groepsuitstap van te maken?                                                                                                                                                                               LBe

Franky werd ook gevraagd om zijn indrukken van deze bijeenkomst eens op papier te zetten. Franky gaf (heel sportief) gevolg aan deze vraag en stuurde daags nadien een verslag binnen. Hieronder een gedeelte van hetgeen Franky schreef:

……..als kers op de taart, de 2 daagse sterrenkundige expeditie van Job en Lambert. Job en Lambert vertelden hun verhaal van hun 2 daagse sterrenkundige expeditie in Grandpré. Ze logeerden in hotel Râle des Genêts en ze hadden fantastische foto’s gemaakt, Job met zijn HEQ6pro montering met een toestel met lens van 500mm en convertor 2x (= 1000mm). Magnifieke foto’s en dan Lambert met zijn MEADE 2500mm lens, ook tevens magnifieke foto’s zoals de M1 Krabnevel, M81-M82,M51 spiraal nevel, M42 Orionnevel op verschillende belichtingen en dan nog planetaire nevels, kortom het was adembenemend, waarna ze een warm applaus voor kregen. Proficiat heren en hopen dat er nog zo komen.

Job en Lambert waren nog eens terug gegaan in bizarre omstandigheden; -18° ,verstorend maanlicht en dat kunnen we missen als tandpijn. De Fransen zullen wel gedacht (vous-ètes-fou ) maar ze hebben toch nog enkele opnames kunnen maken, chapeau en toch in deze omstandigheden.                                                                                           Franky

Verslag van de kijkavond februari 2012.

Helaas, het mocht niet zijn…..de winter lijkt ten einde en ook zo de stabiliteit van de atmosfeer. We kampen met een dicht wolkendek en moeten ons geduld nog even op de proef stellen. Dat de drang om sterren te kijken aanwezig is, mag duidelijk zijn. Verschillende leden belden elkaar op om te informeren naar de stand van zaken. Het verleden heeft ons geleerd kritisch te zijn wat wolken betreft. De ene keer was het net wel- net niet, de andere keer was het overduidelijk. En vandaag…….was het overduidelijk! Jammer…  volgende keer beter!