Goede dingen hebben voorbereiding nodig. Zo ook de komende NAtionale Sterrenkijkdagen in 2008. Op zaterdag 15 maart zal Noorderkroon-Achel, naar goede gewoonte, weer haar deuren openen voor het publiek onder de noemer:

Nationale Sterrenkijkdagen

en

Nacht van de Duisternis.

Noorderkroon zal, net als vorig jaar, weer actief meewerken aan beide initiatieven. Er is al een eerste werkgroepvergadering op het Stadhuis geweest. Net als vorig jaar zal ook Natuurpunt meewerken. De vereninging " het VEN heeft vanwege een te geringe kringwerking afgehaakt.

Hoe zal het programma er uit gaan zien?

Noorderkroon-Achel zal op de sterrenwacht actief zijn en de mensen door de sterrenkijker laten kijken. De maan is voor 50% verlicht, maar is al dalend. Ze zal niet storen, integendeel. Betreffende de planeten: Mars en Saturnus zullen zeker in de kijkers tevoorschijn komen. Als de maan, later op de avond al redelijk laag staat kunnen we nog alijd de groten en heldere deepskyobjecten laten zien. Op het bordes van de toren kan bijkomende uitleg verstrekt worden. Noorderkroon zal in de taverne een presentatie met thema "Lichthiinder" verzorgen. Onnodig te vertellen dat deze presentaie sterk astronomisch getint zal zijn. bedoeling van de presentatie is het bewustmaken van duisternis. Waarom moet de nacht donker zijn en hoe kunnen we daar in meehelpen?

Synchroon aan dit alles zal Natuurpunt twee geleide wandelingen verzorgen. Zachte kaarsverlichting zal de nachtelijke wandeling leiden, tewijl gidsen vertellen over nachtdieren en sterrenkunde (in deze optiek zoeken we twee mensen van Noorderkroon die de wandelingen kunnen versterken). De wandelingen gaan van de sterrenwacht naar de Tomp waar een persson van de Geschied en Heenkundige kring een uitleg over de Tomp zal verschaffen. Let wel: IN de Tomp; we hebben toegang tot het hoofdgebouw!!!

Als aanvulling voorzien we een bewegingsact door een plaatselijke toneelgroep. Eenmaal terug van de wandelingen kunnen de bezoekers nog steeds deelnemen aan de lopende activiteiten (sterrenwacht en presentatie).

In de taverne zal een kleinschalige tentoonstelling te bezoeken zijn. De organisatie stelt tevens relevante brochures ter beschikking.

Hou deze datum nu al vrij in je agenda en spreek vrienden en kennissen aan. Het zal zeker de moeite zijn. Bezoek ons!!!!

Aan alle leden en symphatisanten ( en natuurlijk ook aan ale bezoekers!!!):

Een heel warm en vredig 2008!!!!

Moge de weergoden ons ditjaar beter gezind zijn, zodat we met z’n allen kunnen genieten van een uitzonderlijk sterrenkundig jaar. 2008 staat in het teken van de sterrenkunde en onze vereniging is 30 jaren jong. Laat ons met z’n allen er een gedenkwaardig jaar van maken!!!!

Beste wensen aan iedereen!!!!

Namens het bestuur van Noorderkroon-Achel.

Sfeerbeelden van het vuurwerk 2008 aan het casino te Oostende. 

Foto’s Lambert Beliën

Hartje winter, het vriest stenen uit de grond. de hoogste tijd om de sterrenkijkers terug vanonder het stof te halen en een snelle checkup door te voeren want voordat je het weet…….

…is de hemel kei- en keihelder!!!!!

Vergeet niet al je voedingen na te kijken, niks vervelender dan bij een heldere hemel met platte batterijen te vallen. Zorg ten minste voor een setje reservebatterijen en voor je zelf…..warme kleding, nu meer dan ooit.

Bedenk ook dat je nu geen last hebt van dauwvorming, maar dat je hele instrumentarium gaat dichtvriezen. betreffende het dichtvriezen, een kleine doch waardevolle tip: als je door het oculair kijkt en je ademt gewoon, weet dan dat in no time je focuseerinrichting vastvriest. Je adem slaat neer op de instelmechanismes en de boel vriest vast. Geloof je het niet???  Probeer maar!!!! Ook je zoeker, je correctorplate of je lens zal dichtvriezen, geen ontkomen aan.

Niet getreurd, er is altijd een oplossing! Je kan een dauwverwarming aankoppelen (kan je heel gemakkelijk zelf maken of kopen), je kan een föhn meenemen (als je beschikking hebt over 220V in de onmiddellijke omgeving). Ook hier geldt: creatief zijn en intussen genieten van kraakheldere beelden tegen een gitzwarte achtergrond!! Je zal het je niet beklagen!!

Lichtjes aangevroren….tegen deze tijd ben je allang uitgewerkt!!!!!

Ijsbloem……..???

Onder de noemer "jaarverslag 2007" hebben we tijdens de algemene ledenvergadering genoten van een presentatie die het gehele jaar ( onze activiteiten, tenminste) in woord en beeld weergaven. Hieronder een greep (een twintigtal slides van de oorspronkelijke 120) uit de slides die we lieten zien…… De volledige reeks gaven en perfecte weergave van alle activitieiten die we in het afgelopen jaar hielden.

 Zij die het volledige verslag van de avond zoeken, klikken best even op de archieven 12/2007 (linksboven)

het openingsscherm van het jaarverslag 2007

Verslag van de Algemene Ledenvergadering op 7 december 2007 Voor de 29^e keer op rij sloot Noorderkroon het lopende werkjaar  af met een Algemene Ledenvergadering. Onder deze noemer gaat, elk jaar de laatste bijeenkomst door (niet specifiek de laatste activiteit…we keken later op de maand nog naar de Geminiden, en pas dan is ’t officieel gedaan met werkjaar 2007).   De agenda van de avond in een notendop:·         De Voorzitter heeft ons, in al zijn welbespraaktheid, voorzien van een bruisende eindejaarspeech.  ·         Net als alle voorgaande jaren werden de aanwezigen op de hoogte gebracht van onze financiële slagkracht, middels een kasverslag door onze penningmeester.  

·         Een “heel gemakkelijke” en een algemene kennisquiz verzorgt door Jan Hermans.

·         Tijdens de pauze een virtuele trip door het Andesgebergte oftewel wat een vrachtwagenchauffeur leiden kan…. door Jan Hermans ·         Er was het jaarverslag door de secretaris. Dit jaar een ietwat uitgebreidere vorm: veel beeldwerk, verkregen doorheen het jaar, was de basis voor een presentatie die elke activiteit kort onder de loep nam. Af en toe een humoristische tint, maar ook momenten van bezinning bij de herinnering aan het verlies van Gerard van der Looy en Henri Schuurmans, beiden trouwe Noorderkroners die we afgelopen werkjaar hebben moeten afstaan.·         De “klassieke” zeven wereldwonderen door Jan Hermans.·         De  “ nieuwe” (internetgeënquêteerde)  zeven wereldwonderen door Jan Hermans·         Officiële afsluiting en een beetje nababbelen. Een samenvatting van de avond: Als eerste beet Jan Hermans de spits af met de bekendmaking van de agenda, onmiddellijk gevolgd door de officiële verwelkoming van de voorzitter en diens eindejaarspeech: Beste Noorderkroners, Het jaar 2007 is weer bijna voorbij en naar goede gewoonte hebben we vandaag weer een feestje om het einde te vieren van een jaar waarin we terugkijken nar hetgeen er gebeurt is in 2007 en we kijken vol verwachting naar de toekomst.  Op de eerste plaats wil ik namens het bestuur en al de leden onze innige deelneming en medeleven betuigen aan de families van de overleden, trouwe leden Harrie Schuurmans en Gerard Van der Looy. Harrie was een trouwe deelnemer op de maandelijkse vergaderingen en als we op reis gingen was hij er altijd bij. Gerard was altijd een trouw lid om met onze jaarlijkse reis mee te gaan. We zullen hen erg missen en we zullen nog lang aan beiden denken.  Eerst en vooral heet ik U van harte welkom op onze feestvergadering en bijzonder de nieuwe leden die voor het eerst deze jaarlijkse vergadering met ons allen mee vieren. Ik vergeet ok niet onze andere leden die ik van harte bedank voor de toewijding en de energie die ze in het verleden en in het jaar 2007 opgebracht hebben om met onze vereniging weer met nieuwe moed het jaar 2008 in te gaan. Wat onze maandelijkse kijkavonden betreft hebben we met Lambert zijn mooie kijker zulke mooie warnemingen waar we tot een paar jaren geleden enkel maar van konden dromen; objecten die we nog nooit gezien hadden. Ook onze vergaderingen zijn gemoderniseerd met projectie door de beamer, met prachtige foto’s die de vergaderingen een nieuwe kijk kunnen geven op de onderwerpen die zijn geprogrammeerd  om op de vergadering een betere kijk te geven op datgene wordt uitgelegd. Bedankt Lambert voor deze mooie toestellen waardoor we een modernere vergadering kunnen houden. Verder is ons maandblaadje moderner geworden door een andere printer zodat we ook mooie foto’s kunnen afprinten. We staan nu op de drempel van het jaar 2008. Een bijzonder jaar voor de Noorderkroon, omdat we dan het 30-jarig bestaan vieren van onze vereniging. Om dat te vieren is het dagelijks bestuur al lang bezig met een feestprogramma om dit feest op een mooie manier te laten doorgaan. Het bestuur verwacht dan ook van alle leden een goede samenwerking en hulp waar het nodig is om alles tot een goede einde te brengen. Aan alle leden zou ik willen vragen, als het enigszins mogelijk is, talrijker op onze maandelijkse activiteiten aanwezig te zijn, op onze kijkavonden als het weer het toelaat en op de maandelijkse studieavonden. Ik ga nu sluiten met U allen een goede start te wensen samen met uw familie en uw vrienden in het nieuwe jaar 2008 in goede gezondheid en alles wat wenselijk is,                      Uw voorzitter,      Lambert Breemans  Na de speech van de voorzitter bracht onze penningmeester zijn verslag van 2007. Weer, voor de zoveelste maal op rij, sloot Jan de jaarbalans positief af. Jan werd (terecht) geprezen voor de precisie waarmee hij de boeken afsloot, zelfs de allerkleinste details hadden hun plaats in het verslag. Een welverdiend en gemeend applaus was het loon dat onze penning-meester voor bewezen diensten, periode 2007, in ontvangst mocht nemen.  Na het kasverslag ging Jan verder en bracht veel hilariteit onder de noemer: “de gemakkelijkste quiz”.  De opdracht was simpel: beantwoord acht vragen en heb er minstens vier goed…….de topscore was 2 op 8. Winnaars van deze quiz: Tony en Lambert. Niet om de hele boel goed te praten, maar weet je het antwoord op volgende vraag: Van welke vacht maakt men de kameel-haren borstels? Antwoord: de das of stinkdier. Een nabeschouwing is hier op toch wel op z’n plaats…..probeer maar eens kamelenharen te kweken op de rug van een das???? Dit even om te illustreren dat die “gemakkelijke” quiz heel handig door Jan ingezet werd om de hilariteit op een bepaald niveau te brengen.  Alle acht vragen waren instinkers, doch zeer aan te bevelen!!!
 Jan had zijn doel bereikt en het aanwezige publiek klaargestoomd voor de volgende quiz, een algemene kennisquiz. Deze keer geen instinkers (alhoewel…. een twijfel zaaiende quizmaster?), maar echte “down to earth-questions”, recht voor de raap!! Op 25 vragen waren er 50 punten te verdienen. De onderwerpen waren heel gevarieerd. En ieder kon zijn ding vinden. Na het stellen van de vragen was het tijd om de correctheid van de antwoorden te  toetsen. Ieders  rechterbuurman kreeg de taak zich objectief te kwijten van deze taak. Af en toe leidde dit tot komische taferelen. Een goede quizmaster en alles werd tot in de puntjes afgewerkt. Uitslag van de quiz: twee winnaars met een score van 36 op 50: Dirk en Lambert, maar eigenlijk waren we met z’n allen winnaars. Veel lol gehad en tegelijkertijd  toch weer wat bijgeleerd! Dat is mooi meegenomen en met een beetje geluk zijn we, door deze ervaring, gesterkt in onze nimmer aflatende strijd en jacht naar onmetelijke roem en onvergankelijke glorie, de inzet van de volgende quiz. We kijken er naar uit!!! Jan, weerom proficiat voor deze zeer gesmaakte initiatieven en sfeermakers.  Hoogste tijd om een kort intermezzo in te lassen. Jan ( ja, ja…weer diezelfde Jan!!) bracht een beetje entertainment tijdens het degusteren van vlaai en diverse soorten streekbieren. Jan liet eens kijken hoe een vrachtwagenchauffeur in de Andes zijn brood verdient. Steile en diepe ravijnen en een zandpaadje als weg, net anderhalve vrachtwagen breed. Ga daar elkaar maar eens passeren!!!Je gaat heel anders tegen files en hoogtevrees aan kijken, als je dit gezien hebt, om nog maar te zwijgen over de conditie van de voertuigen. Je krijgt schrik in hun plaats, sommige beelden waren gewoonweg angstaanjagend! 

Na de pauze was het de beurt aan de secretaris met het jaarverslag. Voor de allereerste keer in de geschiedenis van Noorderkroon-Achel werd dit gebracht met behulp van de beamer. Lambert had doorheen het ganse jaar zoveel mogelijk fotografisch materiaal bijeen gesprokkeld en dit in een presentatie gegoten. Al onze activiteiten vonden hun plaatsje in deze presentatie.

Méér dan eens heel ludiek, maar ook momenten van diepe ernst. Diepe ernst en momenten van bezinning toen het jaarverslag de melding maakte van het overlijden van Gerard Van de Looy en Harrie Schuurmans. De presentatie begon met het vraagstuk: “ waar laat je het verslag van een algemene Ledenvergadering?”. Om deze reden was de allereerste activiteit het afsluiten van 2006. Na een korte terugblik op 2006 hebben we 2007 de revue laten passeren. Op tijd en stond werd even getest of het aanwezige publiek nog wist wat we besproken hadden.  De antwoorden waren heel bevredigend. Er was nog één enkel item dat verder nabespreking verdiende: de lege ruimte van Mark Smits. We besloten er tijdens een open agenda op terug te komen. Het onderwerp is iets uitgebreider dan verwacht. Honderdtwintig slides door gewerkt en het jaarverslag was afgewerkt. Niet alvorens de beste wensen over te maken aan alle leden en sympathisanten van Noorderkroon-Achel.

Nagekomen reacties gaven te weten dat deze vorm van jaarverslag aanslaat. Om deze reden een oproep: ben je in het bezit van digitaal fotografisch materiaal dat kan dienen voor verdere edities (kan archiefmateriaal zijn , maar ook hele actuele opnames), kan je dit steeds bekendmaken op het secretariaat of mail ze met een kort berichtje even door naar het gekende e-mailadres; lambert.belien@hotmail.com of gebruik de “mail me”-knop op onze website. Alle bijdragen zijn welkom!!!!

Vergeet niet te kijken! 

·         Mercurius kan je vanaf  25 januari tot 15 februari ’s avonds zien in het zuidwesten, enige tijd nadat de zon achter de horizon verdwenen is.

·         In het begin van de maand (maximum op de 3^{e om 22.00u}) zijn de Quadrantiden, beter gekend als de Boötiden,  actief. Deze onopvallende zwerm vallende sterren zal zwaar hinder ondervinden van een volle maan.

·         Nog steeds enkele kansen om komeet 8P/Tuttle te zien voordat hij te ver zuid gaat en voor onze contreien minder interessant. De komeet schijnt tegen magnitude 6 (net gene blote oog) en bevindt zich in de Walvis, richting zuid.

·         Hou deze maand de maan in de gaten: Ze kan je gidsen naar andere objecten in ons zonnestelsel.

1.        5 januari:  7.0° zuidelijk van Venus

2.      10 januari:  0.4° zuidelijk van Neptunus

3.      12 januari:  3.0° noordelijk van Uranus

4.      19 januari:  1.1° noordelijk van Mars

5.      24 januari:  0.7° zuidelijk van Regulus

6.      25 januari/  3.0° zuidelijk van Saturnus

  Wist ge dat….In een gigantische sterrenwolk van meer dan honderd miljard sterren cirkelt een eerder kleine ster, onze zon, vergezeld van een negental planeten. Deze kleine ster straalt zoveel kilocalorieën licht en warmte op één seconde uit, dat men het moet schrijven met een getal van 24 cijfers. Op 1 seconde! Per seconde komt er genoeg energie vrij om 300 miljoen auto’s meer dan 12 miljoen jaren dagelijks 100 km te laten bollen. Van deze enorme energie komen slechts twee miljardste gedeelten op de aarde terecht. Door deze straling wordt de zon elke seconde 4.000.000 ton lichter.  En dit reeds duizenden eeuwen! Het inwendige van de zon, ze heeft een diameter van bijna 1,5 miljoen km, kent een onvoorstelbare hellestorm van kernreacties, waarbij waterstof in helium wordt opgezet en zich een hitte ontwikkelt van 16 miljoen graden… Vlammende gasmassa’s, de protuberansen, worden omhoog geslingerd tot een hoogte van 150.000 km. Die lange steekvlammen zouden zich viermaal om de aarde kunnen slingeren… En het gaat steeds over die ‘kleine’ ster, vlak bij ons.Die geweldige zon is immers maar een stipje in het heelal. Pollux uit het sterrenbeeld Gemini is al 45-maal sterker dan de zon. Rigel uit het sterrenbeeld Orion heeft een lichtsterkte die 52.000 keren groter is dan die van de zon en… de lichtkracht van één supernova uit ons sterrenstelsel is zo krachtig als 800 miljoen zonnen.  We weten dat de zon het grootste hemellichaam is in ons zonnestelsel. 99,8% van de  totale massa van het zonnestelsel is terug te vinden in onze zon. Dit gegeven maakt dat de zon het zwaarste hemellichaam in ons zonnestelsel is, maar……..haar diameter van 1.5 miljoen kilometer is afgelopen maand overtroffen door de omvang van komeet 17P/Holmes. De atmosfeerwolk van de geëxplodeerde komeet werd  op een gegeven moment groter dan de omvang van de zon en maakte dat 17P/Holmes het grootste object in ons zonnestelsel werd. Niet mis voor een brokstukje met een diameter van niet meer dan 3,6 km!!!!!! Kijk op onze websites voor meer info en fotografisch materiaal. 

Venus trekt over de zonneschijf

wintersterrenbeeld Orion, een vertouwd gezicht!!

1e Kwartaalagenda 2008

Nog een klein beetje geduld en de kwartaalagenda zal hier verschijnen!!

Tot dan en denk er aan’t gaat vriezenhaal die kijkers maar stilaan boven en geniet van fonkelende sterren en magistrale vergezichten!

7 december 2007, op één na de laatste activiteit van 2007. en oproep aan alle leden om aanwezig te zijn bij het afsluiten van werkjaar 2007. Wat staat er op de agenda?

1. Verwelkoming door de voorzitter
2. eindejaarspeech door de voorzitter
3. kasverslag door de penningmesster
4. jaarverslag doo de secretaris
5. algemene kenniskwis door Jan Hermans
6. als er nog tijd over is: "van slak tot lichtsnelheid" door lambert Beliën

He geheel doorspekt met anekdotes, de nodige vlaai en passende drankjes.

Het jaarverslag zal er dit jaar net iets anders gaan uitzien: aan de hand van beeldmateriaal bekijken we nog eens alle activiteiten die we afgelopen jaar hebben ondernomen. Niet alleen de evenementen die doorgingen, maar ook die het, vanwege weersomstandigheden net niet haalden. We gaan alle geplande activiteiten even onder de lop nemen. Eén ding is zeker……het zal heel onderhoudend zijn!!!

 In de wetenschap dat een algemene ledenvergadering alleen kan slagen als iedereen present is……..heel graag tot 7 december!!!!!

Alweer een stap voorwaarts in het propageren van de sterrunde. We hebben een nieuw, vlot en eigentijds medium aangeboord……….

De internetgazet

U kan deze meer dan interessante site vinden op

http://www.internetgazet.be 

Kies voor onze rubriek "Kijk eens omhoog" tabblad " Hamont-Achel. Op deze ( en andere pagina’s voor de buurtgemeenten) kan je heel actueel regionaal nieuws vinden. Wat is er gebeurd? Wat is er te doen? Sportmeldingen, Heel mooie natuuropnames, kortom…voor ieder wat wils.

Zeker bezoeken…..beter nog…wil je constant op de hoogte blijven van actuele gebeurtenissen…zet internetgazet als je startpagina en je mist niets meer!!!!

Voor de beginnende sterrenkundige, of zelfs de leek die ergens wil starten:de rubriek " kijk eens omhoog" wordt onderhouden door Noorderkroon-Achel en zal op gezette tijden een sterrenbeeld bespreken. Waar kan je het vinden, hoe komt men aan die naam? We vertellen het mythologische verhaal achter de naam. Staan er speciale dingen te gebeuren, we zullen niet nalaten U hierover te informeren.

De boodschap is dus:    Internetgazet.be…….doen!!!!!!

 

 

Sterrenbeeld Orion, net boven de stadsgloed!!!

Sterrenbeeld Grote Beer: een klassieker!!!!

Je weet het nog, hé…..niet vergeten….

www.internetgazet.be

Een merkwaardige komeet is momenteel zichtbaar in het sterrenbeeld Perseus. Het gaat over een komeet die onlangs geexplodeerd is en daarbij tot 400.000 keer helderder is geworden. De enorme puinschil is te vergelijken met de afmetingen van Jupiter.

Gisterenheb ik de komeet even snel gefotografeert. En snel wil zeggen…echt snel….Toevallig camera en statief in de auto liggen en onderweg gewoon even gestopt en gewacht totdat het betreffende gebied uit de bewolking kwam. De komeet was zelfs door de bewolking te zien. Ik geef alvast de allereerste opnames ( zijn niet van een schitterende kwaliteit), andere en hopelijk betere zullen volgen. Onderstaande opnames zijn gemaak met FyjiFilm FinePix S3Pro, 1600 ASA 10 tot 30 seconden met timer alles op f3.8 ( alle opnames op statief, stilstaande camera). We beginnen met enkele sfeerbeelden, diezelfde avond genomen……..

! ! ! Uitnodiging !!!

Tot kijk…

! ! ! Uitnodiging !!!

Tot dan…

                   Het bestuur Noorderkroon-Achel

Administrativa:

 ·         Nieuwe contacten zijn gelegd met het Stadsbestuur betreffende de herstellingswerkzaamheden aan de Geologische tuin en het Planetenpad.·         In het voorjaar zal, als onderdeel van een landelijke campagne, een film gemaakt worden over de sterrenkundige geschiedenis van Vlaanderen. Noorderkroon zal actief meewerken aan dit project. Details zullen nog volgen.·         Wereldwinkel vraagt Noorderkroon een kennismaking te willen brengen tijdens hun vrijwilligersfeest op 17 november. (Nvdr. Voorstel gaat niet door, andere agenda)·         Rechtzetting: in vorig blaadje stond abusievelijk opgegeven dat de astronomische schemering duurt totdat de zon 18° onder de horizon gezakt is. Dit is natuurlijk niet zo: dan begint de astronomische schemering pas!!  Verslag kijkavond  21 september 2007. Een beetje laat, het blaadje van oktober was al geprint, maar toch….een korte weergave van de kijkavond van september.

Het weer was….tsja, het kon beter, maar kom. We hebben er toch een poging aan gewaagd. En het was niet voor niets. Vroeg op de avond was het heiig, naarmate de avond vorderde klaarde het een klein beetje uit. Sommige deepsky-objecten kwamen redelijk goed in beeld: de dubbele sterrenhoop in Perseus, de Halternevel, de zwanenevel, M22, M52, M13, de ringnevel en zijn gebuur M92, enkele bolhopen zoals M 5 en M13.

Het mooist was M92, geen overweldigend gezicht, maar gezien de omstandigheden, toch bevredigend. We hebben even wat tijd besteedt om  het systeem Alcor-Mizar in de Grote Beer en Wega eens een beetje beter te bekijken. De beide sterren Alcor en Mizar liggen in de sterrenkijker toch redelijk ver uit elkaar. De andere leden van deze “dubbelster” waren ook te zien..

Tegen 23.00u kwam de iets meer dan half verlichte maan achter de bomen uit en we hebben deze uitvoerig bekeken.  De regenboogbaai, enkele bergketens, grote en kleinere kraters. We bekeken enkele walvlaktes,  met filter en zonder filter. Opvallend was, ook al zat de maan duidelijk in een waas van sluierbewolking, het licht toch veel te fel was zonder filter. Het nachtzicht was meteen weg als je ongefilterd naar het beeld in de Cassegrain keek. Dirk presteerde het om een maanprojectie te laten zien: een schijfje van ca 10 cm met duidelijk herkenbare mare.  Tegen de klok van elf begon het drastisch achteruit te gaan. Meer wolken kwamen opzetten en de maan verdween…..niet onder de horizon, maar achter een dik pak wolken. Nog snel even kijken of er nog bewolkingsvrije gebieden te bespeuren waren, maar helaas. Zoals altijd overvalt een opkomende bewolking je. Eerst merk je een paar wolkjes, je blijft intensief bezig en op een keer zie je het beeld drastisch achteruit gaan. Kijk je dan eens rond dan zie je dat bewolking opeens overal zit. Dit in tegenstelling tot een bewolking die “binnen komt rollen”. Het feestje was voorbij!!! Tijd om af te bouwen, de auto te laden en huiswaarts te keren. Geen hoogvlieger, maar toch nog eens gezellig onder de sterren kunnen keuvelen over techniek en waarnemen. Je zou voor minder…… Toch kijken we heel erg uit naar een heldere, transparante nacht. Dan trekken we alle registers open! Tot dan….  Verslag van de bijeenkomst oktober 2007: Op de agenda: een hoofdthema, de kijker van Lord Rosse, gebracht door Jan Hermans en verder twee vragen op de open agenda: “lege ruimte” en “pulsars”. We begonnen met de uiteenzetting van Jan Hermans: 

De kijker van Lord Rosse.

William Parson (17 juni 1800 – 31 oktober 1867), ook wel bekend als Lord Rosse, was een Iers edelman en belangrijk amateur–astronoom. Hij had een eigen sterrenwacht op zijn landgoed Birr Castle waar hij de beschikking had over de grootste spiegeltelescopen van zijn tijd. De grootste daarvan, de "Leviathan", had een objectiefdiameter van 183 cm en was recordhouder tot de bouw van de Hooker-telescoop van 250 cm in 1917.

Lord Rosse ontdekte de spiraalstrucuur in melkwegstelsels, hij was degene die de term "spiraalnevel" introduceerde.

 Vierhonderd jaar geleden, in het begin van de zeventiende eeuw, maakte de astronomie ook zo’n kwantumsprong door. De Italiaanse natuur- en sterrenkundige Galileo Galilei richtte in 1609 als eerste zijn zelfgebouwde telescoop op het firmament. Binnen een paar maanden ontdekte hij bergen en kraters op de maan, vlekken op de zon, duizenden zwakke sterren in de Melkweg, de schijngestalten van Venus, de merkwaardige vorm van de geringde planeet Saturnus, en de vier grote manen van Jupiter.  Dat is gemakkelijk in te zien: hoe groter de lens van een kijker is, hoe meer licht hij opvangt, en hoe beter hij in staat is om zwakke objecten waar te nemen.  

Met hun objectiefmiddellijn van veertig millimeter waren de telescopen van Galilei ongeveer vijfendertig keer zo gevoelig en zagen ze ongeveer zes keer zo scherp als het ongewapende menselijk oog, waarvan de pupilmiddellijn maar zelden groter is dan zes millimeter. Toen de Italiaan zijn kijker op de sterrenhemel richtte, ging er dan ook letterlijk en figuurlijk een nieuwe wereld open voor de astronomie.

 Het viel echter niet mee om grote lenzen te maken. Een telescooplens moet aan beide zijden zorgvuldig zijn geslepen, en omdat hij het licht van verre sterren moet doorlaten, mag hij geen luchtbellen of andere onvolkomenheden bevatten. De ware groeispurt van de telescoop kwam dan ook pas op gang na de uitvinding van de spiegeltelescoop, door Isaac Newton in de tweede helft van de zeventiende eeuw. In een spiegeltelescoop wordt het licht van een ster niet gebundeld door de convergerende werking van een bolle lens, maar door een gebogen, ‘holle’ spiegel. Zo’n spiegel hoeft maar aan één kant netjes geslepen te worden, onder de spiegelende laag mag hij onvolkomenheden bevatten, en bovendien kan hij aan de onderzijde ondersteund worden.  De eerste spiegeltelescopen hadden spiegels van gepolijst metaal. De Engelse astronoom William Herschel bouwde in de tweede helft van de achttiende eeuw de grootste telescopen van zijn tijd, met spiegelmiddellijnen van zestig centimeter en één meter twintig. Het waren gigantische instrumenten, met meterslange houten kijkerbuizen, aan katrollen opgehangen in grote, roterende stellages. Herschel ontdekte er honderden dubbelsterren en nevels mee, hij bracht de Melkweg in kaart, en in 1781 vond hij zelfs een nieuwe planeet, Uranus.  Ruim honderd jaar later stond de grootste telescoop nog steeds in Europa: de Leviathan van de Ierse graaf William Parsons (Lord Rosse), op het landgoed Birr Castle. De metalen spiegel van deze reuzenkijker had een middellijn van 183 centimeter; Parsons ontdekte er de spiraalstructuur van sterrenstelsels mee. De Leviathan, zo werd de kijker genoemd, was gebouwd in 1845, en bleef tot 1918 de grootste telescoop ter wereld – een ongekend record. De nieuwe recordhouders van de twintigste eeuw waren in de meeste gevallen Amerikaans: de 2,5-meter Hooker-telescoop op Mount Wilson, genoemd naar de zakenman die de bouw van het instrument financierde, en de 5-meter Hale-telescoop op Palomar Mountain, genoemd naar de astronoom die met zijn visie en doorzettingsvermogen deze nieuwe generatie telescopen mogelijk maakte.  Jan bracht ons een schitterend verhaal van volharding.

Weet dat ten tijde van William Parsons er nog een hele hoop veldwerk te doen was omtrent kijkerbouw en dan zeker betreft het gieten van grote spiegels. Zoals eerder aangehaald was er nog geen kennis van glasschijven en moest gezocht worden naar de juiste verhouding koper-tin om uiteindelijk het “speculum” te kunnen gieten dat hij zocht. Moeilijkheid was het vinden van een evenwicht tussen reflectie en spanningsvelden in de gegoten massa. Bedenk even dat de spiegel voor de grote Birr-telescoop niet minder dan 4 ton woog. Om zo een gevaarte te slijpen heb je een machine nodig. Ook daar had William Parsons een oplossing voor gevonden.

De afbeelding toont schematisch aan welke bewegingen de tafel kon maken. Niet zo voor de handliggend, zo bleek wel. Jan toonde aan dat het hele complex één enorme verzameling van weldoordachtheid was. De spiegel werd met een heus “treinwagonnetje” in en uit de spiegelcel getransporteerd. Er waren heel handige meridiaanbogen in het bouwwerk aangebracht die de kijkerbuis netjes (hand-aangedreven) in haar baan hielden. De kijker staat noord-zuid opgesteld, maar er was zelfs gedacht aan een zijwaartse beweging van de kijkerbuis door middel van een handige dwarse drager (met schaalverdeling!). Het hele gevaarte werd door een ploeg van diverse werklui gestuurd.

Stel je even voor: je staat als waarnemer een heel eind boven de grond ( op de houten stellages) en je roept instructies naar beneden. Met een twee-mans lier werd de kijker in positie gebracht. Denk ook even aan de houten stellages. Drie in totaal, voor elke stand van de kijker een aangepaste stellage om toch comfortabel te kunnen werken. Ook dat moest aangepast aan de stand van de kijker. Een hele opgave!

Nog een handigheidje: het oculair. Niet ééntje, maar twee stuks. De redenering daarachter? Wel, zoekers bestonden nog niet. Lord Rosse maakte heel handig gebruik van z’n reusachtige vangspiegel ( ongeveer zo groot als een soepbord!!!) Hij werkte met twee verschillende oculairen. Eentje, enorm groot, met een even groot beeldveld en een ander, iets kleiner, dat dan weer een kleiner beeldveld gaf. Lord Rosse kon tot meer dan 1000 x vergroten met de Birr-telescoop. Wat een prestatie!!! Als je dan ook nog weet dat Lord Rosse alle waarnemingen die hij deed heel nauwkeurig documenteerde, en als je weet wat die waarnemingen allemaal inhielden, kan je alleen maar respect hebben voor de volharding en het verwezenlijken van iets heel groots. Iets heel groots dat, zoals vele grote dingen in verval raakte. Planten hadden het hele “gebouw” (kijker) overwoekerd, maar gelukkig heeft men recent de boel opgeknapt en alles terug in oorspronkelijke staat terug gebracht.

Tegenwoordig werken er weer mensen aan deze kijker. Wat een geluk!!!! Jan, bedankt voor een boeiende en leerrijke uiteenzetting!! We kijken nu heel anders aan tegen Europees pionierswerk in de sterrenkunde.  1)      houten stellage voor horizontale beweging van het platform naar de kijker in de middelste stand.2)      Hoogste waarnemingsstand3)      2 ladders met stellage (op de grond) voor de eerste 45°4)      Kijkerbuis met links ervan de dubbele focuseerinrichting5)      Meridiaanbogen Wil je dieper ingaan in deze materie of misschien de plaatjes nog eens zien die Jan ons toonde? Kijk dan even snel op de  homepage van Birr Castle op www.birrcastle.com/ . een heel informatieve site met tal van weetjes en aardige foto’s. Ook talrijke waarnemingsschetsen van de hand van William Parsons zijn te vinden op www.google.com .    De kijkavond van 19 oktober……….had te lijden onder het Belgische weer. Volgende keer beter!!!  Wist je dat:Nog ééntje uit de oude doos. In februari 1998 schreef wijlen Adriaan Claassen het onderstaand bericht.  We nemen het weer op omdat het onderwerp heel actueel is en in herinnering aan onze stichter-voorzitter Adriaan Claassen. Het artikel illustreert heel goed de bezorgdheid en het vooruitziende oog dat Adriaan had voor wereldse zaken.                                               De zuidpool. 

Het laatst ontdekte en veroverd continent van onze aarde is Antarctica. Het is het koudste, het droogste, het winderigste, het hoogst gelegen en het minst bevolkte continent. De ‘laatste wildernis’, zegt men.

Dit continent is anderhalve keer zo groot als Europa. ’s Winters verdubbelt het in omvang omdat de omliggende zeeën bevriezen. Zowat het hele vasteland gaat schuil onder een reusachtige ijskap die gemiddeld 2300 m dik is. Op één plaats heeft men zelfs 4776 m gemeten. Als men dieper boort vind men niet allen steenkool, maar ook fossielen van tropische planten en dieren. Die bewijzen dat Antarctica ooit dichter bij de evenaar lag. De ijskap vormt het grootste zoetwaterreservoir ter wereld.

De diepst gemeten temperatuur bedroeg in juli 1983 meer dan 89°C onder nul, een temperatuur waarbij staal breekt. Sneeuwstromen halen een snelheid van 320 km/u. De zeeën rondom drijven vol ijsbergen, sommige meer dan 100 m groot, andere met een omvang ter grootte van een Belgische provincie. In 1987 mat men zelfs een ijsberg van 155 kilometer bij 35 kilometer. Ondertussen spuwt de vulkaan Erebus er zijn rook uit….

De zee rond Antarctica bruist van het leven. De oceaan biedt met zijn enorme massa krill de levensbron voor andere levensvormen. De populatie van Pinguïns wordt geschat op 13 miljoen. Op het pakijs leven robben, krabeters.

Nergens ter wereld zijn zoveel walvissen: de bultrug, de orka, de dwergvinvis, de vinvis, de potvis en de roemruchte blauwe walvis, die met zijn 27 meter lengte en 190 ton het grootste dier ter aarde is. Men telde er nog meer dan 12.000. De walvisvangst werd sinds 1986 verboden. Van deze grote walvissen moeten er ooit 200.000 geweest zijn.

 Momenteel hebben 18 landen basissen op en rond het vasteland. De Amerikanen hebben hun Admundsen-Scott-bassis vlak op de Zuidpool (die zich elk jaar 10 m verplaatst), Russische basissen omsingelen het hele continent. Enorme voorraden mineralen liggen op exploitatie te wachten. Ondertussen is een toerisme uit de grond gestampt; pinguïnkolonies bezoeken, bergbeklimmers, enz. Vanuit Chili worden 5 toestellen ingezet. Een trip naar de geografische Zuidpool kost 800.000 fr………..                                                                                                        A.  Claassen Vandaag, eind 2007- dat is bijna 10 jaren nadat dit document geschreven werd, is er een heuse wedren aan de gang. Een spurt naar de natuurlijke rijkdommen van dit continent is begonnen. Russen zinken hun vlag af naar ongekende dieptes (ga dat maar eens controleren?), Ieder meent recht te hebben op een stuk. Er zijn er die zelfs willen aantonnen dat Antarctica vast zit aan hun landgebied en dus…… Of al dit gedoe het continent ten goede zal komen? Tijd zal het leren, maar beter zal het er niet op worden. Economisch voordeel zal ook hier weer spelbepaler nummer één worden.  Zoals in vele gevallen zullen milieubewegingen weer fel tegengas gaan geven, maar uiteindelijk zullen het toch weer de supermachten zijn die met hun deel van de koek (continent, in dit geval!) gaan lopen. Laat ons niet vooruit lopen op de feiten……..wait and see!!!                                                                                                                                                                                                                      LBeVergeet niet te kijken naar: ·         Een schitterde  Mercurius gedurende de ganse maand november. Het beste beeld krijg je op 9 november. Mercurius is dan op haar hoogste punt boven de horizon. Kijk in de ochtend net voor zonsopkomst (in het Oosten, dus!!)·         Op 5 november, ook weer voor de ochtendschemering zie je Mercurius, Venus en Saturnus. Venus staat de 5^e heel kort bij het ragfijne maansikkeltje. Een must om te zien. Gebruik een verrekijker of blote oog…..schitterend gezicht!!·         Op 18 november kan je geniet van de gekende Leoniden. Een afwezige maan zal zeker niet storen. Na drie uur ’s nachts kan je tussen 20 en 40 exemplaren per uur verwachten. De echte piek valt voor ons in daglicht….jammer! Er is wel kans op vuurbollen in de ochtendschemering.·         Mare Australis is op de nacht van 23/24 november heel even zichtbaar. De beweging van de maan maakt dat binnen een tijdspanne van één week een maangebied dat zelden zichtbaar is in beeld schuift. Neem je kans!!!!·         Mars begint aan haar retrograde beweging ( naar westen) in het sterrenbeeld Tweelingen. Agenda 4^e kwartaalDecember 2007.Studiebijeenkomst:  Algemene ledenvergadering met programma: 07 december 2007 om 20.15u in de Joy.·         Verwelkoming door voorzitter·         Kasverslag door penningmeester·         Jaarverslag door secretaris  ( ’t word iets héél speciaals!!!!)·         Een algemene kennis quiz door Jan

En als er tijd over is: een verrassingspresentatie!!!!

Kijkavond:  Geminiden maximum op vrijdag 14-12-2007 samenkomst op de toren om 19.30u ( denk aan warme kleding! Een verrekijker is ook handig om bij te hebben. Aan al onze leden, een warme oproep om in lijfelijk aanwezig te zijn bij de laatste vergadering van het jaar. Heb je afgelopen jaar enkele bijeenkomsten gemist? Dit is je kans om de leegte op te vullen!!!  Welkom.