Sterrenkundige vereniging de Noorderkroon. Nog even en Noorderkroon-Achel bestaat al 30 jaren. Bijna 30 jaren lang heeft Noorderkroon zich intensief ingezet in het ondersteunen van studentenbij hun eindwerken, ondersteuning gegeven aan verenigingen die daarom vroegen, sterrenkundige lezingen gegeven aan eigen leden,  andere verenigingen die interesse toonden, zowel in het binnen- als buitenland. Nu gaan we ons intensiever richten tot de plaatselijke bevolking. Heb je altijd al iets meer willen weten over sterrenkunde? Zit je met vragen die je graag beantwoordt zag? Dit is je kans!!! Noorderkroon-Achel nodigt iedereen uit om deel te nemen aan enkele initiatieavonden. De tweede avond zal doorgaan op: Vrijdag 23 november 2007Aanvang 20.30u In het PC Michielshof te Achel-centrum. Inkom is gratis. Tijdens deze avond zal een presentatie gebracht worden die eenieder kan volgen. Sterrenkunde op een begrijpbare manier uitgelegd, door onze eigen mensen.  Breng ook eens een bezoekje aan onze andere weblogs.

Zie links op website:

http://noorderkroon-achel.skynetblogs.be/Welkom.       

 

! ! ! Uitnodiging !!!

       

! ! ! Uitnodiging !!!

Tot d
an…

 Administrativa:        Geen openstaande punten.  Verslag van de bijeenkomst september 2007. 

Onweer!

   Onder deze titel bracht Job voor een (helaas) beperkt gezelschap een uitvoerige uiteenzetting over deze materie. Job ging heel grondig te werk: de totale lezing bedroeg meer dan 8 pagina’s: een beetje veel om totaal over te nemen. Een samenvatting:  In vroegere tijden linkte men onweders aan de toorn van de goden. Jupiter bij de Romeinen en Donar bij de Germanen. Tegenwoordig weten we beter! Onweders kunnen op verschillende manieren ontstaan, de meest voorkomende zijn de “single cell-“types die op een warme dag ontstaan. Het begint meestal met het instabiel worden van de atmosfeer door steeds warmer en vochtiger wordende onderste luchtlagen, terwijl de bovenlucht kouder wordt. Kleine cumuluswolken groeien uit tot buien. Een andere mogelijkheid is het opstuwen tegen bergen of het binnendringen van koude lucht bij een  koufront. Job demonstreerde de verschillende stadiums: het cumulusstadium, het volwassen stadium en het eindstadium. Aan de hand van geprojecteerde beelden  zagen we gedetailleerd wat er gebeurde in en rond een vormende onweerswolk. Enkele beelden van aambeeldvormige wolken bracht ons bij het fenomeen bliksem.  

Hoe ontstaat bliksem?  Vanaf grote hoogte in de lucht (ionosfeer) loopt een kleine elektrische stroom naar het aardoppervlak. Deze stroom bestaat uit elektronen en positieve en negatieve ionen. Al deze ladingdragers zijn ontstaan door ionisatie van luchtmoleculen door kosmische straling of radioactiviteit Deze stroomkring wordt mooi-weer-stroom genoemd en is een deel van een gesloten kringloop met een “spanningsbron”. In een normale, ongestoorde atmosfeer is een normale ladingsverdeling met een overmaat aan positieve ionen. Deze zitten hoog in de atmosfeer en daarop wordt dit de ionosfeer genoemd. De ionen aan het aardoppervlak zijn negatief. In gebieden met mooi-weer staat tussen de ionosfeer en het aardoppervlak een spanning van 300 kV. Tussen de aarde en de ionosfeer komt een kleine lekstroom voor ( van 2,7 microampère per km2). In de onderste meters van de atmosfeer staat de grootste veldsterkte van 200 V/m. Gerekend over de hele aarde heeft de mooi-weer-stroom een stroomsterkte van 1400A. Wanneer de ionosfeer niet voortdurend zou worden opgeladen, zou de mooi-weer-stroom de inonosfeer binnen een half uur hebben ontladen. Maar dit is niet zo, dus is er een opladingsmechanisme: de onweersbuien!! Job toonde enkele theorieën die bovenstaande verduidelijkte. Hoe verloopt een blikseminslag?  
Voor het menselijk oog lijkt het of een bliksem in één keer inslaat Dit is niet het geval. Hoewel de spanning tussen de wolk en de grond tot gigantische proporties kan oplopen, is dit niet genoeg om een vonk te laten ontstaan die in één keer tussen de aarde en de wolk overspringt. Aan een inslag gaat een heelproces aan vooraf. Wanneer er genoeg lading is opgebouwd tussen wolk en aarde, kan er een “stepped leader” bij de wolk ontstaan. Deze “stepped leaders” (50 m lang) zijn banen in d lucht waar de atomen geïoniseerd zijn, dat wil zeggen dat de elektronen los van de elektronen kunnen bewegen. Dit maakt deze kolom van lucht een goede geleider. Bij een negatieve inslag is deze negatief geladen en bij een positieve inslag andersom. De gekende boomstructuur die we zien is een gevolg van de ene “stepped leader” op de andere. Dan zijn er nog de streamers die naar de wolken toe groeit.Streamers vormen zich wanneer een “steapped leader” zich tot op 100 m van het aardoppervlak gevormd heeft. De streamers vertrekken bij voorkeur vanuit puntvormige objecten omdat daar de veldsterkte het grootst is. 

Job toonde een hele reeks prachtige bliksemopnames. Eén ervan maakte gebruik van een roterende camera. Op dit beeld was heel goed te zien dat er in een hoofdkanaal (van de ontlading) meerdere ontladingen tegelijkertijd hun ding doen. Dit is het knipperen van de bliksem. Waar komt de donder vandaan? Aantal seconden van bliksem tot donder, delen door 3 en je hebt de afstand van waarnemer tot inslag in kilometers. Een bekende vuistregel!!! Het explosief uitzetten van de lucht in het ontladingskanaal (hoofdkanaal) geeft een enorme slag: de donder! Een mens kan de donder nog horen over een afstand van 15 kilometer. Dieren doen dit veel beter. Een hond zou je ruim op voorhand al kunnen verwittigen van een naderend onweer. 

Samen met Job bekeken we enkele interessante aspecten van donder en bliksem: we zagen diverse soortenbliksems, diverse soorten onweders ( warmte onweer, front onweer, zwaar onweer, winteronweer) Alle soorten kwamen uitgebreid aan bod en aan de hand van beelden werden de meest specifieke eigenschappen toegelicht. Hagel en plotse windstoten werden niet geschuwd. Termen als gevorkte bliksem, bandbliksem, parelsnoerbliksem, bolbliksem, weerlicht, raketbliksem en sprites werden allemaal verduidelijkt aan de hand van beelden. Gevaren bij blikseminslagen. Open veldsporten zoals voetbal, hockey en golf zij te vermijden bij een naderend onweer. Je bent op dat moment een potentieel hoog punt dat kan dienen als een startkanaal. Als je haren overeind gaan staan (statische elektriciteit) ga je best plat gehurkt in het veld liggen en je zo klein mogelijk maken. Je blijft best uit d buurt van bomen en masten. Zit je toevallig in een zeilboot op een meer of zee, dan ben je echt de pineut….de mast is een voortreffelijk grondkanaal en in zoet water zal de stroom moeilijk weg kunnen. In huis kan je best zorgen dat alles geaard is. Een andere oplossing is het installeren van een bliksemafleider.  De ultieme bescherming tegen bliksem is de beruchte kooi van Faraday. (Michael Faraday, 22-9-1791  –  25-8-1867) Het is de benaming voor een kooiachtige constructie van elektrisch geleidend materiaal zoals koper of ijzer, die er voor zorgt dat elektromagnetische straling niet kan binnendringen in de kooi. Job toonde enkele beelden die dit concept verduidelijkte en bekeek meteen welke gevolgen een inslag kan hebben op mens en dier. Enkele weetjes: ·         In België worden gemiddeld 5 mensen per jaar dodelijk door bliksem getroffen.·         De bliksem slaat gemiddeld 3 keer per jaar, per vierkante kilometer in.·         Er zijn jaarlijks tussen de 100.000 en 300.000 bliksemontladingen boven België.·         Het zal gemiddeld één op de drie dagen wel ergens in België onweren.·         In een gemiddelde bliksemontlading zit niet meer dan 100 kWh energie. Een hoofdontlading heeft een snelheid van 60.000 km/sec.·         De stroomsterkte ligt tussen de 100 en de 60.0000 ampère.·         De bliksemstraal is 4 keer warmer dan de oppervlakte van de zon.·         Een verticale bliksem is tussen de 5 en 6 km lang. Met een reeks afbeeldingen en foto’s sloot Job deze boeiende en leerrijke uiteenzetting af.  Een dankwoordje aan Job is hier zeker op zijn plaats. We hopen meer van Job te horen…… Omdat het  nog maar 22.30u was een klein toemaatje door Lambert, onder de noemer…..   Schemering…… 

Oktober, met een beetje weemoed denken we terug aan de afgelopen zomer. Afgezien van het feit dat het een niet zo schitterende zomer was, herinneren we toch de mooie en aangename dingen van dat seizoen. Voor velen is dat de vakantieperiode. …een tijd van rust en ontspanning. De tijd dat we oog hebben voor dingen die heel normaal, zeg maar alledaags zijn. Eén van die dingen die alledaags en gewoon zijn is de schemering. Hoogste tijd om eens heel even stil te staan bij die dagelijkse gebeurtenis, die heel gewoon lijkt, maar toch enkele verrassende dingen met zich mee brengt.

 Om te beginnen moeten we ons realiseren dat enkel op Aarde de overgang van dag naar nacht een speciale gebeurtenis is. Enkel bij ons is de overgang van dag naar nacht een kleurrijke ervaring. Op de meeste plaatsen in ons zonnestelsel is de overgang van dag naar nacht heel abrupt. Het lijkt wel of men op een knop drukt en overal is het, van het éne moment op het andere, stikdonker. We gaan het fenomeen “ schemer op aarde” eens bekijken…… Het feest begint als de zon op de rand van de horizon balanceert. De stralen van de ondergaande zon reizen nu door 13 x meer luchtmassa dan wanneer ze recht boven ons staat. Deze massa lucht waar de zonnestralen doorheen moeten voordat ze op ons netvlies vallen, zorgt er voor dat zo goed als al het blauwe licht uitgefilterd is. Enkel de langere golflengtes van het licht bereiken ons oog. Dit is de reden waarom de ondergaande zon rood of oranje lijkt. Zelfs regenbogen, vlak voor
zonsondergang, hebben weinig of zelfs geen blauw licht. We gaan verder: de zon zakt weg, onder de horizon. Bij ons duurt dat proces 3 minuten, in de tropen slechts 2 en het wordt schemering! Schemering…….het klinkt vaag, maar in feite is het heel precies gedefinieerd. Er is niet alleen schemering, we kennen drie soorten! Burgerlijke schemering begint bij zonsondergang en is een periode van heel intensieve kleuren. Fotografen weten wat ik bedoel! Verstrooiing van zonnelicht vlak over de horizon in combinatie met de dichtheid van de lagere luchtlagen maken dat kleuren heel intensief overkomen. Burgerlijke schemering eindigt officieel wanneer de zon  6° onder de horizon gedoken is. Die zes graden komen overeen met 12 zonnediameters. Op dit punt zullen de meeste straatverlichtingen aan zijn. Het is nu nautische schemering.  De nautische schemering blijft duren tot de zonneschijf 12° onder de horizon gezakt is. Op dit punt kan een zeeman geen onderscheid meer maken tussen zee en lucht, kleuren zijn nu weg! De astronomische schemering is begonnen en zal duren totdat de zon 18° onder de horizon gezakt is. Op dit punt beginnen de zwakste sterren zichtbaar te worden. We hebben de drie verschillende schemeringen de revue laten passeren en we merken op dat we telkens spreken over aantal graden onder de horizon. Graden in plaats van tijd . Waarom? Om de simpele reden dat de lengte in tijd kan variëren. Afhankelijk van het seizoen en de plaats kan de burgerlijke schemering  van een half uur tot ver in de nacht duren. In de tropen is het steevast 24 minuten. Dank zij de langzame pas van het kwijnende licht merken we eigenlijk weinig van dit gebeuren. De fotochemische veranderingen in ons oog, pupilverwijding van 2,5 tot bijna 7mm en de zachte opvoering van het roodgevoelige in onze ogen maken dat we bijna onmerkbaar een verandering in licht tot 500.000 x zwakker ( verschil daglicht – astronomische schemering) meemaken. Natuurlijk gelden deze waarden in een absoluut donkere omgeving. Onze hedendaagse samenleving dompelt ons in een nimmer duistere nacht. Neonverlichting, overdadige straatverlichting, tuin- en monumentenverlichting…allemaal storende factoren in dit licht-donker spel. Onze ogen ervaren nog maar zelden absolute duisternis. Denk volgende schemering eens even na over deze gegevens en kijk eens rondom je….geniet van de kleurenpracht!!! Wist je dat…… 

Gemeten vanaf het laagste punt van zijn voet, in de Hawaitrog op de bodem van de Grote Oceaan, is de slapende vulkaan Mauna Kea met een totale hoogte van 10.203 meter de hoogste berg ter wereld. De vulkaan komt 4205 meter boven de zeespiegel uit. 
  

 

De Mount Everest is met een hoogte van 8850 meter de hoogste berg op het land.De langste plaatsnaam ter wereld…… ‘Krungthepmahanakornamornratanakosinmahintarayutthayamahadilokphopnopparatrajathaniburiromudomrajaniwesmahasatharnamornphimarnavatarnsathitsakkattiyavisanukamprasit’. Deze plaats bevindt zich in Thailand. Probeer hem eens te lezen en dan weet je meteen waar in Thailand het te vinden is. We komen er op terug!!   Voor de lol nog eentje, een beetje korter bij huis…..in Wales: Vaak wordt het plaatsje ‘Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch’ genoemd als langste plaatsnaam ter wereld, maar in werkelijkheid komt hij op een derde plaats.
De plaatsnaam betekend letterlijk vertaald: ‘St Mary’s Kerk in de holte van de witte hazelaar bij bij de snelle maalstroom en de kerk van St. Tysilio bij de rode grot’
De naam bestaat pas sinds de jaren 1860 en werd bedacht door de plaatselijke raad omdat ze de langste naam van enig treinstation in het land wilden hebben. Oorspronkelijke heette het gewoon Llanfair Pwllgwyngyll, wat al aardig lastig is voor mensen die de laterale affricaat ll niet machtig zijn (zoals de Engelsen). Het is een soort stemloze geblazen l-klank. Schrijf daar maar eens een brief naar toe!!!!! 
 

Kwartaalagenda 4^e kwartaal 2007.

Oktober 2007. Studiebijeenkomst: OPEN AGENDA +   De kijker van Lord Rosse door JH  (met beamer) . In de Joy op 5 oktober 2007 om 20.15uKijkavond:   19 oktober om 20.00u op de sterrenwacht: Mars, Neptunus, Uranus en Maan (maan gaat onder om 23u) November 2007Studiebijeenkomst:  2e initiatieavond Noorderkroon2e initiatieavond op:  23-11-2007 in de Joy. Aanvang 20.30u  Kijkavond:  9 november om 20.00u op de sterrenwacht: Mars, deepsky en Tauriden (max op de 7e). December 2007.Studiebijeenkomst:  Algemene ledenvergadering met programma: 07 december 2007 om 20.15u in de Joy.·         Verwelkoming door voorzitter·         Kasverslag door penningmeester·         Jaarverslag door secretaris·         Een algemene kennis quiz door Jan Kijkavond:  Geminiden maximum op vrijdag 14-12-2007 samenkomst op de toren om 19.30u.

Graag zien we jullie allemaal op deze activiteiten. Maak ruimte op je drukke agenda voor de vereniging. Samen (hoe meer volk hoe liever!!!) maken we van dit najaar een speciaal gebeuren en samen kunnen we in een kameraadschappelijke manier onze kennis over het heelal delen en verbreden!!!

Een weergave van foto’s genomen tijdens de afgelopen Perseiden-kijkavond van 11 augustus 2007. We hadden er meer van verwacht……. de maan was niet aanwezig, dus het kon eigenlijk niet mis……

Toch slechts een 50-tal meteoren gezien, massa’s satellieten , uilen en vleermuizen. Misschien was het gebrek aan waarnemers de reden dat we er net meer zagen. Ook hier geldt: meer ogen zien meer meteoren!!!!

Geert in de hangmat op een hoogte van 13m (toren sterrenwacht)

Dirk en Tony met blik op het zuiden.

Lambert houdt de oostelijke sector in de gaten.

 

Meteoor onder M 34 in Perseus, duidelijk een Perseide!!!

Nachtelijk zicht op de sterrenwacht.

Perseus en Casseopeia.

De Noord-Amerikanevel boven de reling van het waarnemingsplatform.

 

Wachten op de volgende meteoor!!!

De Pleiaden komen op, ‘t gaat tegen de vroege uurtjes aan!!!!

 

Dirk verwacht een stevige flits ( en ‘t was geen meteoor).

We kijken uit naar de volgende editie, hoplijk met nog meer waarnemers, zodat we nog meer vallende sterren kunnen registreren.

 

Verslag van de bijeenkomst van 13 juli 2007. Administrativa:

Geen

 Onderwerpen ter bespreking:

Op de agenda was het onderwerp “aantrekkingkracht” gepland; voor de rest werd een open agenda gebruikt en werd door aanwezige leden onderwerpen ter bespreking ingebracht.

 1.      Wat is aantrekkingskracht en heeft ze invloed op de GPS?2.      Van waar komt de zonnewarmte?3.      Waar aan het uitspansel moet gezocht naar de samenstand van Venus en Saturnus?4.      Wat betekent Equinox waarvan melding in het maandblad? 1- Wat is aantrekkingskracht en heeft ze invloed op de GPS? 

Onder normale omstandigheden valt op aarde alles van boven naar beneden en worden de planeten door de zon samengehouden. Dit is een gevolg van de aantrekkingskracht of de zwaartekracht… Wat is dan zwaartekracht?  

In de 17^de eeuw beschreef Newton de zwaartekracht als een zwakke natuurkracht die werkt op alles wat massa heeft zonder onderscheid te maken tussen de soorten materie. Materie trekt
andere materie op afstand aan. De kracht is groter naarmate de onderlinge massa’s groter zijn en ze neemt af met het kwadraat van de afstand. (10 keer verder weg is dus 100 keer minder sterk.)

 

Nog tot ruim 2 eeuwen na Newton was het niet duidelijk hoe licht zich gedraagt onder invloed van de zwaartekracht. Voor een vast deeltje geldt, dat het afremt door de zwaartekracht als je het bijvoorbeeld vanaf de aarde omhoog gooit. Zo ’n deeltje verliest dus bewegingsenergie. Lange tijd werd gedacht dat dit ook voor lichtdeeltjes gold, maar sinds 1905, toen Einstein de relativiteitstheorie lanceerde, weten we dat de lichtsnelheid in een vacuüm altijd constant blijft. Verliest een lichtdeeltje (foton) dan geen snelheidsenergie als het tegen de zwaartekracht in beweegt?  

Neen! De energie van een foton zit hem niet in zijn snelheid maar in zijn trillingsgetal (frequentie)  Het energieverlies door de zwaartekracht veroorzaakt dus geen lagere snelheid maar een tragere trilling => een langere golflengte. Dit noemt men de “gravitatieroodverschuiving”. 

 

Een langzamer trillend atoom is te vergelijken met een langzamer tikkende klok.  Het is wel erg moeilijk te begrijpen, maar kijken we vanaf een grote hoogte naar een klok op de begane grond, dan zien we die langzamer tikken dan iemand die gelijkvloers naar de klok kijkt.  Dieper in het zwaartekrachtveld (begane grond) loopt de tijd langzamer dan op grote hoogte. Dat blijkt als je de klokken na enige tijd  met elkaar vergelijkt.

Het is niet spectaculair veel (fractie van seconde) en kan alleen met een nauwkeurige atoomklok worden gemeten (men gebruikt Secium-atoomklokken waarbij de seconde bij het atoom Cs¹³³ gedefinieerd als 9192631770 perioden van deze microstraling en de klok dus met deze hoge frequentie tikt) Deze afwijking wordt wetenschappelijk de “gravitatietijddilatatie” genoemd.

Een ander experiment werd uitgevoerd met 3 identieke klokken. De eerste klok werd met een vliegtuig oostwaarts rond de aarde gevlogen. Een 2^de identieke klok werd in westwaartse richting rond de aarde gestuurd en beide klokken werden na hun reis met de 3^de klok, die in het laboratorium was achtergebleven, vergeleken. De oostwaarts vliegende klok had een snelheid van de aardrotatie plus de vliegsnelheid, de laboratoriumklok alleen de aardrotatiesnelheid en de westwaarts vliegende klok diezelfde snelheid minus de vliegsnelheid. Na correctie voor de gravitatie-tijddilatatie (150 × 10-9) liep de oostwaarts vliegende klok na 42 uur achter ten opzichte van de laboratoriumklok, terwijl de laboratoriumklok weer achterliep ten opzichte van de westwaarts reizende klok. De grootte van het effect was voor beide klokken slechts 120 nanoseconden (120 miljardste van een seconde)  de snelheid  heeft dus ook invloed op de tijd.

 

Het GPS systeem omvat 24 satellieten die op een hoogte van 20.000 km rond de aarde draaien in 6 verschillende banen  en met een periode van 12 uur. Iedere satelliet is uitgerust met een precisie Cesium-atoomklok. Ze zenden voortdurend signalen uit met informatie over hun positie en tijdstip van uitzenden.

In een GPS ontvanger op aarde of in een vliegtuig worden signalen van minstens 4 van deze satellieten geanalyseerd. De klok in de satelliet loopt t.g.v. de hoogte boven het aardoppervlak (minder aantrekkingskracht) 50 microseconden per dag sneller dan op aarde en 11 microseconden per dag langzamer door het grotere snelheidsverschil met als gevolg dat ze per dag 39 microseconden sneller loopt. Een nauwkeurige en gevoelige tijdmeting is dus een eerste vereiste voor een goed werkende GPS. 

 

Licht legt op aarde in 30 nanoseconden ( 30 miljardste seconde) 10 meter af. Voor een afstandsbepaling met radiosignalen, waarbij satellieten op grote hoogte hangen en met grote snelheid bewegen, moet je de tijd erg nauwkeurigheid kennen om een positie tot op 10 meter nauwkeurig te kunnen bepalen.  Zonder der relativiteitstheorie zou het GPS systeem er bij het navigeren behoorlijk naast zitten.

 

De natuur is ons sinds enkele jaren ook gunstig gezind om de invloed van de gravitatie (zwaartekracht) aan te tonen. Er werden 2 pulsars ontdekt die samen rond een gemeenschappelijk zwaartepunt draaien en waarvan het baanvlak toevallig in onze richting wijst.  Pulsars zijn zeer zware, compacte massa’s van geëxplodeerde sterren die erg snel ronddraaien en radiosignalen uitzenden via 2 smalle bundels; te vergelijken met het licht van een vuurtoren. Door zijn positie in het baanvlak zal het signaal van de pulsar die achter de vorige ligt, beïnvloed worden door het gravitatieveld van de voorliggende. Als een foton langs een zware massa scheert, ondergaat dit niet alleen een afbuiging, maar treedt er ook een tijdvertraging op. Het is alsof het signaal in het zwaartekrachtveld vertraagt.

 

Volgens de relativiteitstheorie is de ruimte nabij een grote massa gekromd. Vergelijk het met een bergwandelaar die de kortste weg neemt naar het dal, maar daarvoor toch regelmatig over oneffen heuvels moet wandelen en niet zoals een vogel rechtdoor (in vogelvlucht) de kortste weg neemt.

  

In de Rechter figuur zien we dat de gravitatietijdvertraging bij de tweelingpulsar het grootst is op het moment dat de signalen bijna van achter de voorliggende pulsar vandaan komen en en diep door het veld van de voorligger gaan.

 

Met deze metingen aan de tweelingpulsar wordt duidelijk dat de ruimte in de buurt van grote massa’s gekromd is waardoor de tijd vertraagt.

  2- Van waar komt de zonnewarmte? De zon geeft licht en warmte in het zonnestelsel; de temperatuur aan het oppervlak bedraagt ongeveer 5800 graden. De temperatuur in het centrum wordt berekend op 15,5 miljoen graden.

De zon krijgt haar energie door de enorme druk die de eigen zwaartekracht op de materie uitoefent. In de kern heerst een druk van zo’n 2×10¹⁶ N/m²  (200.000.00 ton/cm²) en in combinatie met een temperatuur van zo’n 15 miljoen Kelvin, fuseert waterstof tot helium.

De energie ontstaat door het samensmelten van vier waterstofkernen om een heliumkern te vormen. Per seconde wordt zo’n 600 miljoen ton waterstof in 596 miljoen ton helium omgezet. Het verschil, 4 miljoen ton, wordt in de vorm van elektromagnetische energie in alle richtingen uitgestraald. Een zeer klein deel van deze energie wordt na 150 miljoen km door de aarde opgevangen.

Bij planeten zonder dampkring loopt de temperatuur aan de dagzijde erg hoog op en koelt tijdens de nacht erg snel af. De aardse dampkring houdt de warmte langer vast. Hierdoor zijn temperatuurschommelingen minder heftig tussen dag en nacht. De atmosfeer van Venus is dermate dicht dat de temperatuur er nog hoger oploopt en temperaturen worden bereikt tot meer dan 400°.

  3- Waar aan het uitspansel moet gezocht naar de samenstand van Venus en Saturnus? Samenstanden van Maan en planeten of planeten onderling, betekent niet dat ze astronomisch gezien op korte afstanden van elkaar staan. Ze staan alleen schijnbaar dicht bij elkaar aan de hemel.De binnenste planeten draaien sneller dan de planeten die verder van de zon staan en zullen dus regelmatig elkaar inhalen. De samenstand is echter niet altijd vanaf de aarde zichtbaar. Met de term conjunctie wordt enerzijds bedoeld dat hemellichamen dezelfde rechte klimming hebben. Ze staan dan op de lijn Noord -Zuid recht onder elkaar. Anderzijds wordt die term gebruikt wanneer hemellichamen, via de ecliptica gemeten, dezelfde astronomische lengte hebben. Binnenplaneten staan dicht bij de zon en zijn altijd vrij laag aan de oostelijke of westelijke horizon te zoeken.  4- Wat betekent Equinox waarvan melding in het maandblad? Een equinox betekent in het latijn “gelijke nacht” en is het tijdstip waarop de zon loodrecht boven de evenaar staat, of anders bekeken, als de zon in één van de snijpunten van de ecliptica en hemelequator staat. Tijdens de equinox is de lengte van dag en nacht overal op aarde gelijk. Een ander woord voor equinox is dag- of nachtevening.

Er vindt op aarde tweemaal per jaar een equinox plaats, namelijk op of rond 20 maart en op of rond 23 september. Omdat op het noordelijk halfrond deze equinoxen (of equinoctes) respectievelijk samenvallen met het begin van de lente en het begin van de herfst worden beiden vaak onderscheiden als lente-equinox en herfstequinox. Deze namen zijn echter maar relatief: op het zuidelijk halfrond betekent de equinox van maart juist het begin van de herfst en de equinox van september het begin van de lente.

De Equinox was een belangrijk moment bij onze vroege voorouders. Er werden erediensten en feesten georganiseerd en soms zijn er zelfs enorme monumenten voor opgericht. jh.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Op onze agenda stond een zonnewaarneming of een wandeling! We weten dat goed weer voorspellen niet evident is ( ze hebben er in Brussel al hun handen aan vol!!!!), dus hadden we meteen een alternatief voorzien. Zou het goed weer zijn, dan gingen we de kijker richten op de zon en aan de hand van projectie proberen de zonnevlekken te zien. Voor het geval het bewolkt zou zijn was het wandelen geblazen!

Zaterdag, 30 juni 16.00u…….en jawel….zwaar bewolkt met een lichte regendreiging, dus het werd wandelen. De temperatuur was aangenaam, de opkomst iets minder, maar niet getreurd….we vertrokken rond 16.30u richting Planetenpad. We hebben onderweg gebabbeld over de resultaten van de ruimtesonde New Horizons die schitterende foto’s maakte bij Jupiter Saturnus. Vooral de beelden van Io (heel actief maantje van Jupiter) lieten verrassend veel hete gebieden zien. We hebben al weet van enkele actieve vulkanen, maar de pas gemaakte beelden tonen niet minder dan 13 actieve gebieden. Heel interessant en zeker de moeite om eens na te kijken op het Internet. Al babbelend kwamen we toe aan het Planetenpad waar we heel uitgebreid alle panelen behandelde. Speciale kenmerken werden aangehaald en uitvoerig besproken. Het totaalbeeld werd zeker niet uit het oog verloren. Gevoel voor afstanden, massa’s, aantrekking en het gevolg hiervan (denk maar aan planetoïden en kometen) waren veelgehoorde gespreksthema’s. Toegekomen bij de Geologische Tuin heeft onze voorzitter zijn gekende uiteenzetting nog eens ten gehore gebracht. Weer viel op dat de ligging van onze Geologische Tuin uitmuntend is! Het verhaal van onze gesteenten past wonderwel in de uiteenzetting van het Planetenpad. Rond de klok van 18.00u zat onze (zomerse?) activiteit er op. We kijken uit naar de volgende dagactiviteit!

 

 

Waar op letten om comfortabel vallende sterren waar te nemen?

 

Je had het al gelezen, op 11 augustus gaan we voor de 29^e keer op rij naar de Perseiden kijken.

 

Perseiden zijn meteoren, in de volksmond gekend als “vallende sterren”.  Gelukkig voor ons allen, sterren vallen niet! Meteoren zijn niets meer dan stofdeeltjes (de éne al wat groter dan de andere..) die ingevangen worden door onze eigen atmosfeer. Het invangen gebeurd met een hoge snelheid. We weten dat de Perseiden één van de snelste meteoren zijn, ze komen met een snelheid van 70 km per seconde onze dampkring binnen. Het gevolg is dat we lichtflitsen en nalichtende sporen kunnen zien. Uit de baan van het projectiel kunnen we afleiden tot welke zwerm de meteoor hoort. Op 11 augustus zijn niet minder dan 5 meteoorzwermen actief. Aan ons om waar te nemen en te klasseren. Nu, als we willen waarnemen proberen we dat natuurlijk zo comfortabel mogelijk te doen. Er zijn enkele punten die je als waarnemer in de gaten moet houden. Eén van die punten is het materiaal dat je moet meebrengen. Een opsomming:

 

1.      Een lekker liggende (klap- of tuin-) stoel of veldbed.

2.      Warme kleding (ook al is het warm overdag…..toch doen, afkoeling is een vast gegeven).

3.      Anti-insectenspray of stick ( het barst van de muggen als het droog is)

4.      Warme drank en een snack (waarnemen met lege maag is niet goed!!!)

5.      Rode verlichting (tegen de verblinding).

6.      Verrekijker (altijd handig om nalichtende sporen te bekijken).

 

Een andere tip? Heb je een statief en een digitale camera die je een beetje kan instellen? Probeer eens een meteoor te vangen (fotograferen dus!!). Het is een heel mooie bezighe
id en de slaagkans is nu het grootst. Welke gebieden je het best kunt fotograferen zal je heel snel doorhebben. De kans dat je een meteoor of een satelliet op de gevoelige plaat krijgt is hoog! Zeker eens proberen….

 

 

Dit jaar zal er geen storende maan zijn. We hopen op heldere nachten zodat we nog eens en gooi kunnen doen naar ons record van jaren geleden. We hopen er meer te zien dan de 632 exemplaren die we op onze tellers hebben staan!! Ook nu weer geldt de regel: meer ogen…meer waarnemingen!!!!

Beste leden,

                    kijk even in de vakjes rechts van de weblog  om de activiteiten te weten die we de eerstkomende drie maanden op onze agenda hebben gezet.

Je zal zien dat er weer een behoorlijk aanbod is, ook al gaan we de vakantiemaanden tegemoet. We hebben gekozen voor een heel korte zomerstop. Onze veldactiviteiten, daarentegen, zullen niet stoppen. Een korte voetnoot: naarmate de Perseidenkijkavond dichterbij komt zal hier nog een artikeltje verschijnen. Lees dit, ter zijner tijd, goed door. Het zal bol staan van de waarnemingstips. Dingen die je best even weet, vooraleer je aan een avondje valllende sterren-kijken begint. Je zal maar moeten vaststellen dat je op zo een speciale kijkavond de verkeerde atributen bij hebt. Volg de richtlijnen en je zal merken dat je optimaal kan beginnen aan een heel speciale kijkavond.

 

Trouwens….weet je nog wat ons record vallende sterren-kijken was? Ik zal even helpen…het waren niet minder dan 632 meteoren, die we zagen tijdens een waarnemingssessie van drie opeen volgende nachten. Oh ja…nog zoiets…..die vlammende vuurbol….weet je nog? Geen garantie, maar het kan weer gebeuren…je zou het maar eens moeten missen!!!! de maan zal dit jaar absoluut NIET storen, dus……….kom en geniet in een kameraadschappelijke sfeer van hemels vuurwerk!!!!!

 

  LBe

Verslag van de bijeenkomst Juni 2007.

 

Op het programma hadden we een initiatieavond voor het brede publiek staan. Voordat we van start konden gaan moest er eerst een probleem opgelost worden.  We  kozen de vrijdag kozen om bijeen te komen, nu;, laat op vrijdag bijna alle verenigingen hun bijeenkomsten houden, met als gevolg dat er omzeggens geen vergaderruimte meer vrij was. We hebben ons niet uit het lood laten slaan en de avond alsnog laten doorgaan. Het ging niet anders, er waren aankondigingen op het internet gedaan en het was zelfs wekenlang te zien op de informatielichtkranten die op verschillende plaatsen de aandacht van de bevolking trokken. Het probleem ruimte (what’s in a word?) werd net voor de meeting opgelost. We hadden de beschikking over lokaal 2.

 

De inhoud van de eerste initiatieavond was een kennismaking met de kring de Noorderkroon. Aan de hand van een PowerPoint presentatie en onder de titel “Noorderkroon-Achel, een kennismaking onder de sterren” deden we onze kringhistoriek uit de doeken. Van dag één tot nu, 29 jaren later. De doelstellingen van de vereniging werd kenbaar gemaakt en natuurlijk onze verwezenlijkingen konden we het publiek niet ontzeggen.

 

Het eerste gedeelte behandelde de stichting van Noorderkroon, de doelstellingen,  onze reguliere activiteiten zowel binnen als buiten in het veld, onze tentoonstellingen (elke 5 jaren) waarvan de laatste een beetje uitgewerkt werd. Je weet nog wel, onze laatste tentoonstelling ging door onder het thema “ Kringhistoriek”. Enkele sfeerbeelden toonden de inzet en het resultaat van onze handige leden. De planetaria van Berke, de maquettes van de geologische tuin, de maquette van de sterrenwacht , gemaakt door Job, enkele experimentele opstellingen.

 

Het tweede gedeelte van de presentatie was een weergave van enkele van onze jaarlijkse kringuitstappen, de schoolbezoeken, onze educatieve wandelingen, en vooral niet te vergeten onze eigen realisaties. We hebben halt gehouden bij enkele mijlpalen in de geschiedenis van onze vereniging. Onze eerste grote totstandbrenging was heel zeker het Planetenpad, een primeur in België!!!We vervolledigden het succesverhaal met beelden van de Geologische tuin,  de zonnewijzer en de oprichting van de Stedelijke Sterrenwacht op het domein “ ^de Bever”.

Aan de hand van diverse beelden werd elk onderwerp in detail besproken en getoond.

 

Een volgende luik behandelde de veldactiviteiten van onze leden. We hebben een tipje van het waarnemen ontsluierd. Beelden van zonnewaarnemingen, maanwaarnemingen, kometenfotografie, sterrenbeelden en sterrenvelden, zelfs een kort stilstaan bij het fenomeen licht verzamelen op fotografische film. Met enkele beelden simuleerden we een kijkavond.  De Venusovergang  op de sterrenwacht en het bijhorende schoolbezoek werd ook uitvoerig in beeld gebracht.

 

De reeks werd heel sereen afgewerkt met een reeks rustige sfeerbeelden van sterrenhemels  en het hoofdstuk veldwerk werd afgesloten met een opsommening van beelden van de door ons welgekende objecten zoals bolhopen, open sterrenhopen, gasnevels, sterrenstelsels, vallende sterren, satellieten, ruimtevaart,  enz. Telkens even de tijd nemend om de onderwerpen duidelijk toe te lichten. Tussendoor werden kwistig waarnemingstips uitgewisseld. Tips zoals hoe moet je kijken om lichtzwakke dingen toch te kunnen zien (perifeer kijken). Een terechte opmerking was hier op zijn plaats: naar vrouwen kijk je best rechtstreeks (wil je niks missen, tenminste!!!).

 

We sloten de reeks af met een uitnodiging om, later dit jaar, ook deel te nemen aan het vervol van dit verhaal; “Inleidende sterrenkunde, een reis van hier tot……..”. Aan de aanwezigen ( die zich allemaal onmiddellijk lieten inschrijven als nieuw lid) werd al en tipje van de sluier gelicht betreffende de inhoud van de volgende initiatieavond. We lieten niet na enkele  nuttige adressen te tonen; mensen die net dat tikkeltje, dat vonkje ontvangen hebben, net dat éne duwtje…….wij zijn er voor hen!!! We hebben na de voorstelling nog een tijdje nagekaart, enkele levensbeschouwingen onder de loep genomen, een pintje gedronken en rond de klok van elf  afgesloten. Aan de nieuwe leden…..van harte welkom!!!

 

Onze voorzitter deed een toelichting aan de nieuwe leden betreffende de werking van ons ledenblaadje. Ze weten nu dat het ledenblaadje binnenkomt in de week van de eerstvolgende activiteit. De inhoud van het blaadje zal bestaan uit de lopende uitnodigingen, het verslag van de afgelopen activiteiten en de kwartaalagenda. Ook opgenomen in het blaadje zijn de contactgegevens van de bestuursleden en onze website:

 

 

http://noorderkroon-achel.skynetblogs.be/

 

 

Zoals jullie al weten ( even het geheugen opfrissen!!!) is de huidige website een nieuwe versie. De oude gegevens kan je ten allen tijden raadplegen door te klikken op de links die je kan vinden in de linkerbovenhoek van het openingsvenster of je geeft het volgende webadres in:

 

http://noorderkroon.skynetblogs.be/

 

Andere websites die gelinkt zijn aan onze hoofdsite kan je vinden in de rubriek “linken Noorderkroon” . Het zijn de rubrieken, planetenpad, geologische tuin, zonnewijzer, verslagen Noorderkroon, de Tomp, etc. Neem eens even je tijd en blader door de diverse rubrieken. Heb je een reactie, een idee of wil je gewoon even een berichtje sturen naar de vereniging, dan kan je dit doen door gebruik te maken van de knop “mail me” of je gebruikt het rechtstreekse emailadres van de secretaris, te weten:

 

Lambert.belien@hotmail.com

 

 

Veel surfplezier en laat niet na om hetgeen je ziet te evalueren door gebruik te maken van de stemknop!!!!!

 

LBe

Een zomerse sterrenhemel, gezien vanaf een bosdreef ( er was een volle maan!!!)

 

 

Tijdens een maankijkavond gezien, de opvallende kraters werden één voor één in detail bekeken.

 

 

Enkele Noorderkroonleden maken een educatieve wandeling  (de Waag).

 

Noorderkroners op uitstap! Een groepsfoto voor de sterrenwacht Mercurius in Dordrecht.

 

Eén van de kijkavonden die we aan de voet van de sterrenwacht hielden.

 

Zomerse sterrenhemel, rijk aan kleuren!!! (vanaf de sterrenwacht).

 

Onze sterrenwacht op het domein ” de Bever” te Achel.

 

De Tomp te Achel, is het nu een molen of een versterkte motburcht……?

 

De Venusovergang; Venus ( klein zwart schijfje) trekt voor de zon door!

 

De zuidelijke sterrenhemel, gezien vanaf de sterrenwacht.

Verslag kijkavond  19 mei 2007 aan de sterrenwacht.

 

Na een mislukte poging op zaterdag 19 mei was het toch raak op zaterdagavond. Op het programma stond een hele mooie samenstand van de maan met Venus en  Mercurius.  

Jan en Berke waren, samen met een bezoeker bezig met de lenzenkijker, onder de koepel van de sterrenwacht. Lambert kwam pas toe om 22.45u. Het viel op dat de echte duisternis lang op zich liet wachten. Om 22.30u was er nog steeds een zachte schemering te zien. Om de 25 cm Cassegrain automatisch af t stellen is het toch nodig dat er flink wat referentiesterren zichtbaar zijn. Het feit dat we ingesloten tussen de bomen zitten maakt het geheel niet gemakkelijk ( zie verslag vorige kijkavond).

 

Na enkele pogingen werd besloten om voor een andere manier van afstellen te kiezen ( in plaats van de computer de referentiesterren te laten kiezen, deden we dat zelf.) Het resultaat was goed, maar niet schitterend. Nadien bleek dat de basisopstelling 180° fout stond. De computer heeft toch alles gecorrigeerd en we waren klaar voor het zoeken naar stelsels, sterrenhopen, bolhopen en dies meer.  

 

Onder de koepel viel ons één krater op die blijkbaar een krater had op de centrale berg (midden in de kratervlakte). Na enige tijd goed gekeken te hebben zagen  we dat schaduwen en licht ons parten speelde. Hetgeen we zagen was geen kratertje, maar de schaduw van een verhoging, boven op de centrale berg.

 

Terug naar de begane grond, waar de Cassegrain al behoorlijk wat objecten in beeld had gebracht. We keken naar Saturnus ( dwars door de bomen heen!!!!!). We zagen M13, die in zijn ééntje 1/3 van het beeldveld vulde. Alle randsterren werden volledig opgelost, je kon er dwars doorheen kijken! De bolhoop was, ondanks het feit dat er heel veel strooilicht aanwezig was (er was een bruiloft aan de gang in de taverne….goeie muziek!!) schitterend mooi om te zien. Ter vergelijk keken we naar M92, de kompaan van M13. Hier viel op dat M92  kleiner is, maar veel compacter. Een mooi zicht.  Onmiddellijk in de omgeving; M57, de Ringnevel. Ook hier weer, ondanks strooilicht, een schitterend mooi en scherp beeld. We hebben heel even gestoeid met vergrotingen, maar kwamen tot de conclusie dat het breedbeeldoculair toch het mooiste beeld gaf. Ook broertje M56 ( open sterrenhoop) kwam aan de beurt. Het viel Jan op dat er een eigenaardige vlek in de structuur te zien was. Deze “vlek” is niets minder dan een lokale verdichting in de sterhoeveelheid. Het zijn dergelijke verdichtingen die een open sterrenhoop een bepaalde structuur geven.

 

We keken vervolgens naar de Draaikolknevel, de Eskimonevel, de Uilnevel, x-h in Perseus, M81-82 in de Grote Beer, de Zonnebloemnevel, bolhopen M5- M3, We zagen enkele NGC’s en op het verlanglijstje stonden nog enkele planetoïden.  Tegen middernacht hebben we de camera op de sterrenkijker gemonteerd en zijn fotografisch aan de slag gegaan. Er werden een 20-tal opnames gemaakt, gaande van 200mm tot( traploos naar) 28mm brandpunt. De eerste tests met rechtstreeks fotograferen op een volgende kijker zijn veelbelovend ( ondanks de povere afstelling van de kijker).

 

Deze zomer gaan we experimenteren met de CCD-camera in het primaire brandpunt van de kijker en de beelden dan rechtstreeks projecteren m.b.v. de beamer. Als dit goed werkt hebben we een alternatief voor druk bezochte kijkavonden. Het voordeel is dat dan iedereen tegelijkertijd kan zien wat er in de kijker te zien valt.  Al met al een geslaagde kijkavond. Op naar de volgende!!!

 

 

De eerste testen met de camera boven op de kijker!! 20 s belicht. De foto toont aan in welke mate strooilicht de beeldkwaliteit parten speelde. Aan de linkse kant van de foto zie je een poging op de cameralens uit het directe licht te zetten ( ‘t is geen gezicht!!!!)

 

Het gebied Lier, direct links van de sterrenwacht.

 

Een
beeld op de zuid-oostelijke hemel. het object midden-onder in beeld ( met de drie heldere stippen) is de kijkerbuis van de Cassegrain. Zat in de weg omdat we nu fotograferen met 28 mm brandpunt voor een groter beeldveld.

 

Zicht op het gebied van de Slangendrager. In het oculair van de kijker kon je op dat moment M12 bewonderen.

 

Sfeerbeeld van een nachtje sterrenkijken. (juli 2007- Gastelse Heide)

Verslag van kijkavond  20 april 2007-04-21

 

 

Onder de noemer van beter laat dan nooit ( het maandblaadje was al aangeboden voor druk)  een nagezonden verslag van de kijkavond aan de sterrenwacht. Na een lange onstabiele periode kregen we zomers weer. Hoog tijd om de sterrenkijkers boven te halen en te verzamelen. Omdat het al langer licht bleef werd besloten op te bouwen tegen de klok van 21.00u. We hadden verschillende kijkers op het gazon, aan de voet van de sterrenwacht: Geert had zijn kijker meegebracht, Berke had zijn kijker bij (maar werd niet opgesteld) en de Cassegrain van Lambert was ook van de partij. Als eerste objecten ( het was nog niet donker genoeg voor de automatische afstelling en uitlijning) werd eerst snel even gekeken naar Venus en de maan. De beelden van de maan waren messcherp. We hebben een beetje met vergrotingen gestoeid, net zolang totdat we details zagen in de maangebergten. Heel opvallend was dat we, ondanks geringe vergrotingen heel veel diepte zagen in de beelden. Reden daarvan was het heel schuin invallende licht welke de details accentueerde. Na de maan en Venus werd de Cassegrain op een andere locatie gezet en de automatische afstelling kon beginnen.  Omdat we een beetje ingesloten zaten door de taverne, de sterrenwacht en de bomen was het extreem moeilijk om een correcte afstelling te verkrijgen. Door meermaals referentiesterren te weigeren kon de afstelling niet altijd doorgaan. Tenslotte lukte het toch om met een hele kleine afwijking de boel computergestuurd te krijgen. Op dat moment hebben we de sterrenkijker zijn ding te laten doen en ons te verrassen met zijn eigen programma (-voorstelling) .  Na dit programma hebben we, naar eigen goeddunken objecten aangevraagd en zichtbaar gemaakt. Toen de uitbater van de taverne om 23.00u zijn lichten doofde konden we pas echt van wal steken. We zagen een heleboel objecten, van open sterrenhopen tot bolhopen, van melkwegstelsels tot meteoren. We zagen heel kleine stelsels, maar aan de ander kant ook sterrenstelsels die in de 40mm breedveld-oculair  bijna een halve graad in diameter groot waren. We zagen de stofband in de knipoognevel (M64), we zagen de draaikolknevel in zijn geheel, een werkelijk schitterende dubbele sterrenhoop x-h in Perseus, de Uilnevel in de Grote Beer, M 66 in de Leeuw, M36-37-38 in de Voerman, M13 in Hercules, een hele rits NGC’s (meestal kleine en zwakke sterrenstelsels), We hebben een poging gedaan om enkele planetoïden te zien (helaas geen enkele boven de horizon),  We zagen sterrenstelsels die net als sigaren waren, andere waar we haaks op keken en die dan heel mooi structuur lieten zien in de spiraalarmen. We hebben met z’n allen naar Saturnus gekeken en we zagen verschillende maantjes heel kort bij de planeet. De ringen, zelfs de schaduw van de ringen op de planeetbol waren heel zuiver en helder te zien. Ervaren waarnemers viel het op dat je zelfs wolkenformaties op de planeet kon zien. Beelden van open sterrenhopen waren messcherp, bij sommige was het net of je dwars door de sterrenhoop heen kon kijken. Heel gesmaakt waren  x-h Perseus, de dubbele sterrenhoop. Niet voor niets dat men deze twee sterrenhopen tot de mooiste van het noordelijk halfrond benoemt (het lijkt wel een verkoopscampagne!). Samen met enkele bezoekers hebben we een heel fijne kijkavond achter de rug.  Een volgende maal gaan we zeker zorgen dat we een vrije horizon hebben. Het zou wel eens kunnen dat we dan op verplaatsing moeten gaan. De Cassegrain is te gevoelig om boven op de toren te plaatsen. We houden je op de hoogte!!

 

 

De boodschap is duidelijk…..wees erbij als we onze eerst volgende kijkavond gaan verzorgen. Er is steeds iets nieuws te ontdekken. Zeker met de toestellen waarover we nu kunnen beschikken. Heb je zelf een favoriet object en je wil het wel eens bekijken door een ander sterrenkijker……..slechts één adres: de kijkavonden van Noorderkroon-Achel!!!!  Tot dan.

 

Verslag van de tweede gezamenlijke bijeenkomst Noorderkroon-Achel & Aquila Lommel.

 

Vorig jaar, na een zeer geslaagde bijeenkomst Aquila-Noorderkroon, hadden, de bestuursleden van beide verenigingen een belofte gedaan. Minstens éénmaal per jaar een gezamenlijke bijeenkomst organiseren met een gedeelde agenda. Vorig jaar was Noorderkroon-Achel te gast bij Aquila-Lommel en op de agenda stonden twee items: “kometen, evolutie op de rand”, door onze secretaris en “Namibië, een reisverslag”, door Nico de Jongh. Het enthousiasme van die avond sterkt ons in ons voornemen deze mooie traditie in stand te houden, ook zo dit jaar!

 

Vrijdagavond 4 mei 2007, de avond van de tweede gezamenlijke bijeenkomst Noorderkroon-Aquila. Omdat we vorig jaar te gast waren in Lommel was het nu onze beurt om onze vrienden van Aquila uit te nodigen bij ons in Achel. Op de agenda enkele Powerpointpresentaties. Het agendagedeelte van Noorderkroon: “ Manen in ons zonnestelsel”, gebracht door onze
secretaris en het gedeelte van Aquila werd verzorgt door hun voorzitten, Rudi van Bommel. Rudi liet ons op voorhand al weten ons te gaan verrassen (nadien bleek zelfs dat de leden van Aquila zelf ook aangenaam verrast waren!!!) met iets heel speciaals.

 

Vooraleer we van start gingen waren er eerst de formele welkomstwoorden. Onze secretaris heette de bezoekers van harte welkom en sprak zijn waardering uit over het genomen initiatief en de opvolging van gemaakte beloftes. De voorzitter van Aquila keek ook even terug naar de meeting van vorig jaar en kwam tot de zelfde conclusies. Beter nog, hij nam bij aanvang al voor om meteen een nieuwe afspraak te maken voor volgend jaar! Een voornemen dat Noorderkroon-Achel met heel veel genoegens deelde. Er werd even tijd besteedt om Harry Schuurmans met een daverend applaus te feliciteren met zijn gouden huwelijksjubileum. Harry, nogmaals vanwege de voltallige Noorderkroon, van harte gefeliciteerd en zoals we al zeiden: “nog vele jaren erbij!!!”

 

Manen in ons zonnestelsel door Lambert Beliën, Noorderkroon-Achel.

 

Onder deze noemer heeft Lambert een presentatie gebracht die ons inzicht verschafte in de visuele verschillen die je op de diverse manen kan zien. Zoveel manen, zoveel verschillen, dat leek wel. We vertrokken onze trip door het zonnestelsel door eerst eens even te kijken wat een inslag eigenlijk is. Er zijn verschillende soorten inslagen. Denk hierbij vooral aan de hoek van inslag. Wat zijn de gevolgen van een inslag? Aan de hand van één enkele slide konden we de verschillende stappen bekijken. Er was een tijd (3.9 miljard jaren geleden) dat er een piek was van inslagen. Deze periode noemen we ‘het grote bombardement”. Alle hemellichamen hebben het toen zwaar te verduren gehad. Opmerkelijk is dat je de allereerste sporen van leven op aarde kan terugvinden, onmiddellijk na het einde van het grote bombardement. Niet alleen de manen, maar ook de planeten deelden in deze klappen. Na deze korte inleidende slides kon de reis beginnen. Als eerste object, het bekendste, kwam onze eigenmaan aan de beurt. Aan de hand van enkele zelfgemaakte foto’s zagen we dat er nogal wat  specifieke landschapskenmerken (geologische kenmerken zou een verkeerde benaming zijn voor features op de maan) te zien zijn op de maan; er zijn breuken, rillen, vlaktes, depressies, kraters, walkraters, bergen, koepelbergen, kloven, en zo voorts. Vele van deze kenmerken kunnen we terug vinden op andere manen….maar toch…..er zijn verschillen. Het overzicht en soms het vergelijk maakte dit overduidelijk. Geen enkele maan is gelijk. Haar plaats i het zonnestelsel is heel voornaam.  De maantjes van Mars, Phobos en Deimos, waren de eerste die ons duidelijk maakten dat manen niet perse mooi rond dienen te zijn. Ze zijn verre van rond en opmerkelijk; Phobos heeft een inslagkrater die niet veel groter mocht zijn. We gaan er zo nog tegen komen!!

 

 

 

De manen van Jupiter, een verhaal apart! Waarom een verhaal apart, wel….we weten dat Jupiter een kolosaal grote planeet is en als je dan ook nog weet dat haar manen relatief kort in haar buurt zitten kan je al raden wat er aan de hand is. Een enorme  getijdenwerking masseert de manen zodanig dat het wel heel voor de hand liggend is

 

 

 

dat je hier heel actieve manen kan vinden. De getoonde beelden bevestigden dit. Eerst keken we naar de bekendste manen; de vier Galileïsche manen, Io- Europa – Ganymedes – Callisto. We keken heel even naar hun interieur en daarna op verschillende slides naar hun oppervlakte. We bekeken de diepe groeven als gevolg van tektoniek op  Ganymedes, de vulkanen – zwavelmeren en landslides op Io, rillen op Callisto, we analyseerden uitgebreid het oppervalk van Europa om vervolgens onze reis ver te zetten en door de ogen van Cassini-Huygens de manen van Saturnus te bestuderen. Bram Dorreman wist ons te vertellen dat er bij Saturnus tegenwoordig al 46 manen bekend zijn. Enkele daarvan werden onder de loep genomen. Mimas met de heel markante krater Herschelkrater (140 km diamater), de wel heel eigenaardige maan Japetus met zijn grote inslagbassins en de heel eigenaardige maanomvattende ril (die exact over de evenaar loopt!!!). We bekeken een landslide op Japetus aan de hand van enkele beelden, genomen door de sonde Cassini-Huygens. Schitterend mooie beelden!! Enceladus, nog een heel aparte maan. Een ijzige maan die doortrokken is met groeven, maar op sommige plaatsen toch heel zichtbaar een vernieuwd karakter heeft. Een reeks van zwarte “vlekken”, netjes in een bepaald patroon. We weten tot op de dag van vandaag nog steeds niet goed wat dit zijn. Men vermoedt schaduwpartijen van plaatselijke uitwassingen? We zagen een waterdampfontein, ééntje die door deze actie gemakkelijk de E-ring van de planeet Saturnus kan onderhouden. We zagen Tethys, een mooi egaal bekraterde maan, met slecht één enkele grotere inslagkrater. Niets spectaculairs, maar toch een gegeven; er zijn ook relatief egale manen te vinden. Als we dan toch eigenaardigheden zoeken…..we zijn aangekomen bij Hyperion.

 

 

 Eigenaardiger dan bij Hyperion kan je  moeilijk vinden. De eerste indruk die je van Hyerion krijgt is de uitspraak “ dit is een spons!” en dan geen gewone spons, neen…een echte spons, een natuurspons. Verschillende beelden en dan vooral het uitzicht van de grootste krater (bijna de gehele voorkant!!!) deed ons vaststellen dat hier geen sprake kan zijn van een inslag, maar eerder van het omgekeerde…..werking van binnen naar buiten, dus……..Hyperion zou wel eens heel goed een komeetkern kunnen zijn!!! De grilligheid van Phoebe en het majestueuze van Titan waren de volgende aandachtstrekkers. Van Titan weten we dat het een grote maan is, groter dan onze eigen maan. We bekeken diverse valse kleur-foto’s en zagen door deze techniek meer details dan op de gewone beelden. Nog meer eigenaardigheden…….heel eigenaardige rechthoekige structuren op Miranda (Uranus). Niemand weet hoe deze contouren tot stand zijn gekomen. Je kan ze ook nergens anders in het ganse zonnestelsel terugvinden, alleen op Miranda.

 

Titania, Ariel, Proteus, Triton en Charon sloten de reeks af en we kwamen tot de conclusie dat er, naast het feit dat er heel wat manen te vinden zijn in ons zonnestelsel, heel wat verschillen zijn, dat er nog heel wat vragen open staan en dat Europa de mooiste maan is die ons zonnestelsel rijk is.

 

Na deze uiteenzetting (deel 1 van de agenda) werd het woord gegeven aan Bram Dorreman die even van de gelegenheid gebruik maakte om aan te kondigen dat er eerdaags (19 mei) een Ruimtevaartdag te Urania, Hove georganiseerd zou worden. Bram bracht een korte toelichting op het programma en toonde enkele beelden van de werkgroep Ruimtevaart.

 

Euromillions door Rudi van Bommel, Aquila-Lommel.

 

De hoogste tijd voor een collectieve verrassing!! Voorzitter Rudi van Bommel kreeg het woord en toonde ons zijn eerste slide: Euromiljonair. Eerste indruk: “ Wat is dat????”. Nu, we zouden er heel snel achter komen. Rudi had het lumineuze idee om aan de hand van een quiz (geijkt op de formule “Euromiljonair” de sterrenkundige kennis van de beide kringen te toetsen. Een heel ludieke, maar heel leerrijke manier van interactief bezig zijn met een groep. Rudi had deze formule al enkele malen toegepast en telkens met heel veel succes!!! Eerlijkheidshalve had de voorzitter van Aquila een geheel nieuwe kwis in elkaar gestoken. Kwestie van gelijke kansen voor beide verenigingen. Na enkele voorbeelden ( multiple choise-vragen) stak Rudi van wal. Het thema van de quiz: Internationale sterrenwachten.

 

 

De eerste beelden waren natuurlijk de gemakkelijkste, zoals altijd ( er was ook maar 50€ te verdienen ( al stelde Rudi meermaals dat, noch hij noch de kring, tot enige vorm van uitbetaling zou overgaan). Maar voor de sport werd besloten dat we er een inter-clubwedstrijd van zouden maken. Onze secretaris hield de tussenstand op kringniveau bij. Hilariteit alom bij de eerste slides: we kregen een telescoop te zien en de vraag was, is dit a) de NOPRI, b) de ALMA, c) de SPAR of d) de UNIC? Je snapt de insteek al….alle vier zijn namen van winkelketens, maar ééntje daarvan is ook een telescoop. Het collectief had weinig tijd nodig om tot de vaststelling te komen dat de ALMA inderdaad de gezochte telescoop was en dat je bij die andere drie moet zijn voor chips en  cola. Deze eerste slide zette meteen de toon…..iedereen was interactief bezig en de eerste punten waren binnen. Zoals een echte quiz moet zijn had Rudi er heel vernuft een opbouw in gebracht. Naarmate de kwis vorderde werden de opdrachten moeilijker. Zij die dachten hun sterrenwachten te kennen kwamen tot de vaststelling dat er toch nog heel wat zwarte gaten waren. Maar geen probleem…als de kennis het laat afweten kan je nog altijd een wilde gok plaatsten. Altijd goed voor extra hilariteit, zoals wel bleek!!!  Elke vraag had dus drie foute en slechts één goed antwoord. Na het stellen van de vraag en het beantwoorden door beide kringen toonde Rudi eerst welke de foute antwoorden waren. Telkens met een beeld en een korte beschrijving van de betreffende sterrenwacht en/of telescoop. Heel leerrijk en boeiend!!!. Sommige vragen waren zodanig slim opgesteld dat verwarring een vast gegeven werd. Twijfel en gekraak in de hersenpan en nadien meestal uitbundig gelach. Het was er allemaal. Zo goed als alle bekende grote sterrenwachten kwamen aan de beurt. Zelfs ons eigen Europlanetarium ontbrak niet in de reeks. We waren zowat overal ter wereld te gast, overal waar bekende sterrenwachten staan. Op de Canarische eilanden, op Hawaii, op de bergtoppen en woestijnen van Chili, We waren te gast op Mount Palomar. We weten nu dat de Sloan Digital Sky Survey haar thuisbasis heeft op het Apache Point Observatory. De Hale-telesccop of de Hooker-telescoop zetten ons heel even op een verkeerd been. We gokten, helaas foutief, op de Hooker-telescoop. Aquila wist het wel en bracht hen op voorsprong!!! Er was een vraagje over de beweegbare radiotelescoop te Effelsberg, Duitsland. Natuurlijk wist iedereen dat deze telscoop een diameter heeft van 100 meter. Beide kringen waren er al op bezoek geweest.  Een andere radiotelesccop die voor lichte ver
warring zorgde was die van Green Bank, West Virginia VS. We werden voor de keuze gesteld: was het nu Green Bank of Jodrell Bank? We wisten dat de originele Green Bank telsecoop op 15 november 1988 in elkaar gestort was, vandaar de twijfel!! Na de heropbouw werd de telescoop net een ietsje groter gemaakt dan de toen werkende  grootste radiotelescoop.

 

 

De oplettende waarnemer kon al heel snel opmerken dat er enkele leden waren met een heel parate kennis van zaken. Het waren zij ( o.a. Bram Dorreman en Nico de Jongh) die het verschil zouden maken. Af en toe werd er tactisch gespeeld, maar er waren ook momenten van initiatief nemen. Heel gesmaakt en alle aanwezigen gaven het beste van zichzelf. De laatste vraag, DE vraag voor 1.000.000……..was het nu Celsius of was het nu Fahrenheit ????

 

Na het afronden van de quiz (welke trouwens met één puntje voorsprong gewonnen  werd door Aquila, proficiat!!!) waren er de officiële dankwoorden, we lieten Rudi weten dat hij zeer geslaagd was in zijn opzet ons te verrassen. Noorderkroon overhandigde de voorzitter van Aquila een fles om de keel te smeren en we zaten samen nog wat na te kaarten. Bij het huiswaarts keren nogmaals de bevestiging om de communicatiekanalen tussen beide verenigingen open te houden en deze mooie traditie in stand te houden. Volgend jaar zijn we weer te gast in Lommel. We zullen er zeker zijn!!!!

                                                                                                                                                                                                     LBe

 

 

 

20 April, redelijk goed weer, niet te koud, een relatief heldere hemel, dus de hoogste tijd om de Cassegrian-kijker nog eens aan het werk te zetten. Om 21.00u begonnen we met de opstelling van de kijker. Om te beginnen verkozen we op het gazon, aan de voet van de sterrenwacht op te stellen. Dekijker is te gevoelig voor de vibraties van de sterrenwachttoren. Door deze beslissing te nemen hadden we eigenlijk en nadeel op onze hand: de bomen!!! Voordat we de kijker op zijn definitieve plaats afstelde, hebben we eerst even naar Venus gekeken ( door de takken van de bomen!!!) Venus gaf zoveel licht dat we besloten en filter toe te passen. We zagen de schijngestalte van de planeet.Nadat we Venus bekeken hadden, hebben we de kijker op een gunstigere locatie gezet en begonnen met de automatische afstelling. Een volgend probleem: de allereerste referentiesterren voor de afstelling werden zichtbaar, maar de beste zaten, quasi allemaal achter de bomen en moesten voor de voet geweigerd worden. De eerste afstelpoging resulteerde in een opeenstapeling van weigeringen en het systeem hing zich op. Een tweede poging was al niet veel beter, maar bij de derde poging was de afwijking iets minder dan een halve graad. Gezien het feit dat we toch voornamelijk met een groothoek-oculair gingen werken werd besloten dit zo te laten en konden we beginnen. Eerst lieten we de kijker aan het woord en lieten ons gidsen door de rubriek “guided tour & Tonight’s Best”. Op een kort tijdsbestek kregen we tientallen sterrenstelsels te zien. Vele daarvan waren voor de aanwezigen absolute primeurs. Melkwegstelsels in alle vormen en afmetingen, van groot tot heel klein. Naast de sterrenstelsels die we zagen natuurlijk ook de bolhopen, open sterrenhopen en er was zelfs een poging om enkele planetoiden te bekijken. Jammer, maar die zaten nog allemaal onder de horizon (een volgende keer zoek ik op voorhand enkele die wel zichtbaar zijn). Heel speciaal, die avond,was de planeet Saturnus. We zagen verschillende maantjes, we zagen wolkenformaties op het oppervlak, de schaduw van de ringen, noem maar op!!! We hebben een beetje met vergrotingen gestoeid, maar ook hier: de kleinste vergroting geeft het mooiste en beste beeld! Het eeld van de maan was zo scherp, dat je er spreekwoordelijk je vingers aan kon snijden. Alle aanwezigen (inclusief enkele bezoekers) hebben hun vrijdagavond aangenaam gevuld en lieten datook merken. Na een relatief lange periode van slechte waarnemingsmstandigheden was deze kijkavond een verademing voor allen. Laat ons hopen dat de volgende kijkavond ook zo een succes zal worden. Heel waarschijnlijk gaan we nog eens een keertje op een 100% vrije en open locatie waarnemen. We publiceren, ter zijner tijd de exacte details. Hou de agenda in de gaten!!!! Tot dan.