Administrativa:       

 

• Op 5 juli (een zaterdag) gaan we de sterrenwacht eens onder handen nemen. De windveer van de koepel moet een beetje ingekort, er zal een lier aangebracht worden om de koepelrotatie soepelere te doen verlopen en we gaan de elektrische bedrading aanpassen aan de wettelijke normen. Een hele boterham om op één zaterdagnamiddag gedaan te krijgen. We gaan beginnen met de werkzaamheden om 14.00u. Ben jij een handige Harry? We zouden het zeer op prijs stellen als je ons komt helpen….vele handen maken licht werk.

 

• Noorderkroon heeft besloten dat we tijdens de maand juli een korte zomerstop inlassen, deze eindigt met het waarnemen van de Perseiden op11 augustus (een maandag!).

 

• Rectificatie blaadje juni: Het verschil tussen ruimteschroot en ruimtepuin is dat ruimteschroot afkomstig is van raketten, kortom afval door mensenhanden gemaakt. Ruimtepuin, daarentegen is afkomstig van brokstukken die een buitenaardse oorsprong hebben zoals planetoïden en dergelijke; Zeg maar hemelstenen.

 

 

 

Verslag van de bijeenkomst 6 juni 2008-06-06

 

Na een korte inleiding door Jan nam Berke het woord met het verhaal over zijn prille dagen in de sterrenkunde. We kregen van Berke een verhaal over hoe je in lang vervlogen tijden kon beginnen aan sterrenkunde. Het ging (Berke kennende….) niet alleen over sterrenkunde. Het was een serenade aan een enthousiaste jongeling die door hard werken (zonder blokken), loodgieten,  babbelen met een pater, zijn weg zocht door de toen onbekende wereld die we tegenwoordig "amateur-astronomie" noemen. Een verslag van een levensverhaal……

 

 

Pionierswerk in Achel

 

 

Berke begon zijn verhaal in het jaar 1948. In die tijd ging onze voorzitter naar de vakschool. Naar die school gaan betekende  ‘s morgens om 07.00u in Sint Huibrechts-Lille op het station zijn. Telkens als Berke op weg was naar het station keek hij naar de sterrenhemel waar hij dingen zag die hij niet begreep. Hij verwonderde zich over het feit dat de sterrenhemel na verloop van tijd veranderde, dat er heel heldere "sterren" waren en dat die, net als onze zon in het oosten opkwamen en in het westen onder de horizon verdwenen. Berke was toen totaal onwetend wat sterrenkunde betrof. Wat hij wel wist was het feit dat hij toen 14 jaren jong was, dat het hem enorm boeide en dat hij, kost wat kost, er meer over te weten zou komen.

 

Berke ging naar de "boekerij" en zocht bijeen wat er te vinden was. We weten dat er toentertijd niet zoveel voorhanden was, maar hij vond wat hij zocht. Berke keek met mateloze verwondering in die boeken en leerde dat die heldere "sterren" die hem zo opvielen, eigenlijk geen sterren maar planeten waren. De helderste objecten die Berkes aandacht getrokken hadden waren Jupiter en Venus. De maan, nog zo een raadsel….. hoe kwam het dat die van uitzicht veranderde (de maanfasen). Ook dat raadsel werd via de boeken ontsluierd. Diezelfde boeken toonden dat de man bezaaid was met kraters. Berke kon het zich niet voorstellen…hij moest dit zien! Hij probeerde met een oude verrekijker, doch dat viel tegen.

 

Hoe meer Berke las, des te enthousiaster werd hij. Het "vuur" begon proporties aan te nemen, zo erg al dat hij zijn schoolkameraden bestookte met sterrenkundige uitleg (we kennen Berke, dus we kunnen ons hier iets bij voorstellen!). Zijn kameraden, echter waren minder onder de indruk. De materie boeide hen helemaal niet. Ze hadden het wel voor rond, zolang dat maar een voetbal was en, omdat het mes altijd aan twee kanten snijdt, was dat nu net wat Berke helemaal niet interesseerde. Of het zijn makkers iets interesseerde of niet, Berke volharde in boosheid en zal gedacht hebben " en ge zult luisteren…". Om toch hun aandacht te hebben besloot Berke om voor het examen Nederlands een voordracht te houden oven " Ons zonnestelsel". Voor een publiek van 50 leerlingen bracht Berke deze openbaring. Blijkbaar met zoveel vuur en gedrevenheid dat men niet anders kon dan Berke de volle 20 op 20 te geven. Misschien was het voor de leraar ook wel een openbaring?

 

Intussen bleef Berke boeken verslinden en foto’s absorberen. Hij keek vol verwondering naar foto’s die genomen waren door de grote professionele  kijkers die toen in gebruik waren. Vooral Mars en Venus bleven hem boeien, er was immers de open vraag van "is er leven op die planeten?" Dit was de tijd van de Marskanalen en Venus, de zusterplaneet van de Aarde.

 

Berke studeerde af in 1952 en ging als loodgieter werken in de bouw. Gedurende 1 jaar in Neeroeteren en gedurende 5 jaren in Mol. In deze tijd moest Achel het zonder Berke doen en stond de sterrenkunde op een bijzonder laag pitje. Na die zes jaren besloot Berke zijn beroep uit te oefenen op zelfstandige basis en keerde terug naar zijn "heimat", waar hij via een kennis in contact kwam met pater Mauritius op de Achelse kluis. Pater Mauritius zou een grote invloed hebben op Berke. Als er veel werk was in de drukkerij van de pater ging Berke helpen en intussen….je raadt het al, sterrenkunde en nog eens sterrenkunde. In de persoon van vader abt vonden ze nog een bondgenoot. Vele uren brachten ze samen door, in gesprek over hun gedeelde liefde, de astronomie. Pater Mauritius had een 10 cm Newtonkijker. Dezelfde kijker die wij als erfstuk geschonken hebben gekregen. Het was door deze kijker dat Berke voor het eerst in zijn leven een degelijke blik op de maankraters had kunnen werpen, voor het eerst Saturnus kon bewonderen en voor het eerst de schijngestalten van Venus zag. Berke was zo onder de indruk dat hij er nachten van wakker lag. Hij wist het………zo een kijker wou hij ook kopen.

 

De kijker waar Berke zijn zinnen op gezet had werd gemaakt in Duitsland, bij de firma Kosmos Lehrmittel. Toevallig werkte er op de kluis iemand die een broer had die daar werkte ( hoe groot is de kans?)  en er voor kon zorgen. Maar……..dan moest Berke niet minder dan een vol jaar geduld oefenen!! Om de douane te misleiden moest de kijker ook nog eens volledig gedemonteerd en zo de grens over. Toen de hele handel eenmaal in Belgenland was en terug in elkaar gezet was, bouwde Berke een sterrenwachtje op zijn plat dak. Hij spendeerde er honderden uren en leed er evenveel kou. In de boeken vond Berke sterrenkundige objecten zoals de Orionevel en de draaikolknevel. Hij zocht ze op met zijn kijker en vond hen

 

 

Een paar jaar na de feiten ging Berke uitbreiden. Hij kocht een 21.5 cm Newton en bouwde meteen met de hulp van "Noorderkroon"  een grotere sterrenwacht onder wat wij de  "zenitboom" noemde. Normaal bouw je een sterrenwacht NIET onder een boom, maar ja….wie niet waagt, niet wint. Nu, enkele maanden voordat Berke die grotere kijker kocht gebeurde er iets wat Berkes leven ging veranderen. Adriaan Claassen en Guido Honnay kwamen vragen of Berke interesse had om samen een sterrenkundige kring op te starten in Achel. Dat was in 1978 (jawel…..dertig jaren geleden!!!!). Berke zag de zon doorbreken en was er meteen klaar voor. In die tijd had Guido Honnay een eigen sterrenwacht met een 6 cm refractor. Daarbij de twee kijkers van Berke en nog enkele kijkers van ander
en bracht het instrumentarium van de kersverse vereniging "de Noorderkroon" op een respectabel aantal. Men was er klaar voor. Adriaan Claassen zou de eerste voorzitter worden. Zij die al van het begin aangesloten waren herinneren zich de leutige uren en de vele anekdotes. De tomatensoep, de druiven……soms vergaten we naar de sterren te kijken (allee, sommige dan toch!!!).

 

Berke keek met nostalgie terug naar de "treffers", naar die incidenten die amateur-astronomie maken tot datgene wat wij er voor voelen, sommige incidenten zijn "once in a lifetime" zoals de komeetinslagen op Jupiter, de vlammende vuurbol, de tijdsregistratie (penrecorder) tijdens de Perseiden, noem maar op….

 

Berke ronde zijn verhaal af met het relaas van zijn astronomische klokken (diegene die niet weet hoe je een tandwiel maakt o hoe je een cirkel in 51 delen verdeeld zonder te meten: contacteer Berke en (heel voornaam) luister naar wat hij te vertellen heeft. Hij zegt het maar éénmaal). Fotografie kwam aan bod en de bekentenis dat astronomische fotografie niet helemaal zijn ding was. Bij gebrek aan kennis en goede apparatuur wou het maar niet lukken.

 

Berke resumeerde dat hij niet minder dan zestig jaren actief is in de sterrenkunde en er nog steeds niet op uitgekeken is. Hij eindigde met volgende woorden:

 

"Ik ken niet veel van de nieuwste theorieën over sterrenkunde, maar ik kan wel zeggen dat ik samen met U allen een mooie tijd heb beleefd met deze mooie hobby. Samen met mijn andere hobby, waar ik nu de meeste tijd in steek, namelijk muziekoptredens, heb ik nu een welgevuld leven opgebouwd."

                        Uw voorzitter Lambert Breemans

 

Dat was het einde van Berkes betoog……tenminste dat dacht hij zelf. Er waren nog zoveel andere aspecten die Berke niet aangehaald had. We hielpen hem een beetje op dreef. Berke bouwde tijdens zijn carrière als amateur-astronoom diverse astronomische klokken (van groot tot klein) , diverse planetaria, hij bouwde een windmolen die zo sterk was dat je er bomen mee kon uitdoen. Berke heeft dit tijdens een storm effectief toegepast (niet dat dat de bedoeling was). Diezelfde windmolen produceerde zoveel energie dat "het water uit de batterijen spoot". Berke was heel actief in de flora: hij kende alle inheemse planten en benutte de voordelen van kruiden, waar hij aftreksels en thee van produceerde, tot ieders heil. Hij hield zich op een gegeven ogenblik bezig met "Bellekens", Fuchsia’s voor de kenners. Berke bracht niet minder dan 3000 planten bijelkaar. Drieduizend planten, verdeeld over 224 soorten, gaven de Hoek een beetje de allure van de "Plantentuin van Achel (ipv Meize)". Heel recent geleden heeft Berke een ander plantkundige vondst gedaan. De wonderplant Aloe-Vera heeft Berke van een tig-jarige eczeem verlost. Berke is nu een "Aloe-Vera-believer".

 

 

Stroom……Tesla-generator…Berke is niet meer te stoppen. Hij tekende uit het hoofd het schematische plan voor een "bliksem-machine". Zo een ding dat je de haren ten hemel doet rijzen. Berke zette de hele kamer onder de statische "elentriek". De klok ging al richting elf uur en Berke had nog lang geen zin om te stoppen. Moet je weten dat hij ons voordien liet weten dat het NIET avondvullend zou worden en dat we nog een ander punt op de agenda moesten zorgen. We hebben ons daar niks van aangetrokken want we lopen al zolang met Berke mee dat we op voorhand wisten dat het langer zou duren…veel langer. 

 

 

We hebben een fantastische avond gehad en hebben ons heel even kunnen inleven in Berkes eerste onwetende, maagdelijke stappen in de wondere wereld van de sterrenkunde. Zoals Jan in het begin al liet weten: we hebben ook een Lord Rosse in ons midden (de titel moet nog binnengehaald, maar toch…). Net als Lord Rosse toonde Berke inzet en volharding in tijden waar men sterrenkundige aanzag als excentriekelingen. Berke trok zich daar niets van aan. Hij deed zijn eigen ding en bracht dit over aan anderen.

 

 

Net als Adriaan, toentertijd, kende Berke ook emotionele momenten terwijl hij zijn relaas bracht. Het zijn deze subtiele tekenen die een mens karakteriseren. Het zijn die emotionele momenten die aangeven  "hier zit een man met een passie, met een levensverhaal. Hier zit iemand die iets te vertellen heeft".  Berke, we hebben er lang op gewacht, maar…..  bedankt voor een rijkelijk gevulde avond en een levenservaring rijker!!!

                                                                                                                                                                   LBe