! ! ! Uitnodiging !!!
! ! ! Uitnodiging !!!
Tot d
an…
Administrativa: Geen openstaande punten. Verslag van de bijeenkomst september 2007.
Onweer!
Onder deze titel bracht Job voor een (helaas) beperkt gezelschap een uitvoerige uiteenzetting over deze materie. Job ging heel grondig te werk: de totale lezing bedroeg meer dan 8 pagina’s: een beetje veel om totaal over te nemen. Een samenvatting: In vroegere tijden linkte men onweders aan de toorn van de goden. Jupiter bij de Romeinen en Donar bij de Germanen. Tegenwoordig weten we beter! Onweders kunnen op verschillende manieren ontstaan, de meest voorkomende zijn de “single cell-“types die op een warme dag ontstaan. Het begint meestal met het instabiel worden van de atmosfeer door steeds warmer en vochtiger wordende onderste luchtlagen, terwijl de bovenlucht kouder wordt. Kleine cumuluswolken groeien uit tot buien. Een andere mogelijkheid is het opstuwen tegen bergen of het binnendringen van koude lucht bij een koufront. Job demonstreerde de verschillende stadiums: het cumulusstadium, het volwassen stadium en het eindstadium. Aan de hand van geprojecteerde beelden zagen we gedetailleerd wat er gebeurde in en rond een vormende onweerswolk. Enkele beelden van aambeeldvormige wolken bracht ons bij het fenomeen bliksem.
Hoe ontstaat bliksem? Vanaf grote hoogte in de lucht (ionosfeer) loopt een kleine elektrische stroom naar het aardoppervlak. Deze stroom bestaat uit elektronen en positieve en negatieve ionen. Al deze ladingdragers zijn ontstaan door ionisatie van luchtmoleculen door kosmische straling of radioactiviteit Deze stroomkring wordt mooi-weer-stroom genoemd en is een deel van een gesloten kringloop met een “spanningsbron”. In een normale, ongestoorde atmosfeer is een normale ladingsverdeling met een overmaat aan positieve ionen. Deze zitten hoog in de atmosfeer en daarop wordt dit de ionosfeer genoemd. De ionen aan het aardoppervlak zijn negatief. In gebieden met mooi-weer staat tussen de ionosfeer en het aardoppervlak een spanning van 300 kV. Tussen de aarde en de ionosfeer komt een kleine lekstroom voor ( van 2,7 microampère per km2). In de onderste meters van de atmosfeer staat de grootste veldsterkte van 200 V/m. Gerekend over de hele aarde heeft de mooi-weer-stroom een stroomsterkte van 1400A. Wanneer de ionosfeer niet voortdurend zou worden opgeladen, zou de mooi-weer-stroom de inonosfeer binnen een half uur hebben ontladen. Maar dit is niet zo, dus is er een opladingsmechanisme: de onweersbuien!! Job toonde enkele theorieën die bovenstaande verduidelijkte. Hoe verloopt een blikseminslag?
Voor het menselijk oog lijkt het of een bliksem in één keer inslaat Dit is niet het geval. Hoewel de spanning tussen de wolk en de grond tot gigantische proporties kan oplopen, is dit niet genoeg om een vonk te laten ontstaan die in één keer tussen de aarde en de wolk overspringt. Aan een inslag gaat een heelproces aan vooraf. Wanneer er genoeg lading is opgebouwd tussen wolk en aarde, kan er een “stepped leader” bij de wolk ontstaan. Deze “stepped leaders” (50 m lang) zijn banen in d lucht waar de atomen geïoniseerd zijn, dat wil zeggen dat de elektronen los van de elektronen kunnen bewegen. Dit maakt deze kolom van lucht een goede geleider. Bij een negatieve inslag is deze negatief geladen en bij een positieve inslag andersom. De gekende boomstructuur die we zien is een gevolg van de ene “stepped leader” op de andere. Dan zijn er nog de streamers die naar de wolken toe groeit.Streamers vormen zich wanneer een “steapped leader” zich tot op 100 m van het aardoppervlak gevormd heeft. De streamers vertrekken bij voorkeur vanuit puntvormige objecten omdat daar de veldsterkte het grootst is.
Job toonde een hele reeks prachtige bliksemopnames. Eén ervan maakte gebruik van een roterende camera. Op dit beeld was heel goed te zien dat er in een hoofdkanaal (van de ontlading) meerdere ontladingen tegelijkertijd hun ding doen. Dit is het knipperen van de bliksem. Waar komt de donder vandaan? Aantal seconden van bliksem tot donder, delen door 3 en je hebt de afstand van waarnemer tot inslag in kilometers. Een bekende vuistregel!!! Het explosief uitzetten van de lucht in het ontladingskanaal (hoofdkanaal) geeft een enorme slag: de donder! Een mens kan de donder nog horen over een afstand van 15 kilometer. Dieren doen dit veel beter. Een hond zou je ruim op voorhand al kunnen verwittigen van een naderend onweer.
Samen met Job bekeken we enkele interessante aspecten van donder en bliksem: we zagen diverse soortenbliksems, diverse soorten onweders ( warmte onweer, front onweer, zwaar onweer, winteronweer) Alle soorten kwamen uitgebreid aan bod en aan de hand van beelden werden de meest specifieke eigenschappen toegelicht. Hagel en plotse windstoten werden niet geschuwd. Termen als gevorkte bliksem, bandbliksem, parelsnoerbliksem, bolbliksem, weerlicht, raketbliksem en sprites werden allemaal verduidelijkt aan de hand van beelden. Gevaren bij blikseminslagen. Open veldsporten zoals voetbal, hockey en golf zij te vermijden bij een naderend onweer. Je bent op dat moment een potentieel hoog punt dat kan dienen als een startkanaal. Als je haren overeind gaan staan (statische elektriciteit) ga je best plat gehurkt in het veld liggen en je zo klein mogelijk maken. Je blijft best uit d buurt van bomen en masten. Zit je toevallig in een zeilboot op een meer of zee, dan ben je echt de pineut….de mast is een voortreffelijk grondkanaal en in zoet water zal de stroom moeilijk weg kunnen. In huis kan je best zorgen dat alles geaard is. Een andere oplossing is het installeren van een bliksemafleider. De ultieme bescherming tegen bliksem is de beruchte kooi van Faraday. (Michael Faraday, 22-9-1791 – 25-8-1867) Het is de benaming voor een kooiachtige constructie van elektrisch geleidend materiaal zoals koper of ijzer, die er voor zorgt dat elektromagnetische straling niet kan binnendringen in de kooi. Job toonde enkele beelden die dit concept verduidelijkte en bekeek meteen welke gevolgen een inslag kan hebben op mens en dier. Enkele weetjes: · In België worden gemiddeld 5 mensen per jaar dodelijk door bliksem getroffen.· De bliksem slaat gemiddeld 3 keer per jaar, per vierkante kilometer in.· Er zijn jaarlijks tussen de 100.000 en 300.000 bliksemontladingen boven België.· Het zal gemiddeld één op de drie dagen wel ergens in België onweren.· In een gemiddelde bliksemontlading zit niet meer dan 100 kWh energie. Een hoofdontlading heeft een snelheid van 60.000 km/sec.· De stroomsterkte ligt tussen de 100 en de 60.0000 ampère.· De bliksemstraal is 4 keer warmer dan de oppervlakte van de zon.· Een verticale bliksem is tussen de 5 en 6 km lang. Met een reeks afbeeldingen en foto’s sloot Job deze boeiende en leerrijke uiteenzetting af. Een dankwoordje aan Job is hier zeker op zijn plaats. We hopen meer van Job te horen…… Omdat het nog maar 22.30u was een klein toemaatje door Lambert, onder de noemer….. Schemering……
Oktober, met een beetje weemoed denken we terug aan de afgelopen zomer. Afgezien van het feit dat het een niet zo schitterende zomer was, herinneren we toch de mooie en aangename dingen van dat seizoen. Voor velen is dat de vakantieperiode. …een tijd van rust en ontspanning. De tijd dat we oog hebben voor dingen die heel normaal, zeg maar alledaags zijn. Eén van die dingen die alledaags en gewoon zijn is de schemering. Hoogste tijd om eens heel even stil te staan bij die dagelijkse gebeurtenis, die heel gewoon lijkt, maar toch enkele verrassende dingen met zich mee brengt.
Om te beginnen moeten we ons realiseren dat enkel op Aarde de overgang van dag naar nacht een speciale gebeurtenis is. Enkel bij ons is de overgang van dag naar nacht een kleurrijke ervaring. Op de meeste plaatsen in ons zonnestelsel is de overgang van dag naar nacht heel abrupt. Het lijkt wel of men op een knop drukt en overal is het, van het éne moment op het andere, stikdonker. We gaan het fenomeen “ schemer op aarde” eens bekijken…… Het feest begint als de zon op de rand van de horizon balanceert. De stralen van de ondergaande zon reizen nu door 13 x meer luchtmassa dan wanneer ze recht boven ons staat. Deze massa lucht waar de zonnestralen doorheen moeten voordat ze op ons netvlies vallen, zorgt er voor dat zo goed als al het blauwe licht uitgefilterd is. Enkel de langere golflengtes van het licht bereiken ons oog. Dit is de reden waarom de ondergaande zon rood of oranje lijkt. Zelfs regenbogen, vlak voor
zonsondergang, hebben weinig of zelfs geen blauw licht. We gaan verder: de zon zakt weg, onder de horizon. Bij ons duurt dat proces 3 minuten, in de tropen slechts 2 en het wordt schemering! Schemering…….het klinkt vaag, maar in feite is het heel precies gedefinieerd. Er is niet alleen schemering, we kennen drie soorten! Burgerlijke schemering begint bij zonsondergang en is een periode van heel intensieve kleuren. Fotografen weten wat ik bedoel! Verstrooiing van zonnelicht vlak over de horizon in combinatie met de dichtheid van de lagere luchtlagen maken dat kleuren heel intensief overkomen. Burgerlijke schemering eindigt officieel wanneer de zon 6° onder de horizon gedoken is. Die zes graden komen overeen met 12 zonnediameters. Op dit punt zullen de meeste straatverlichtingen aan zijn. Het is nu nautische schemering. De nautische schemering blijft duren tot de zonneschijf 12° onder de horizon gezakt is. Op dit punt kan een zeeman geen onderscheid meer maken tussen zee en lucht, kleuren zijn nu weg! De astronomische schemering is begonnen en zal duren totdat de zon 18° onder de horizon gezakt is. Op dit punt beginnen de zwakste sterren zichtbaar te worden. We hebben de drie verschillende schemeringen de revue laten passeren en we merken op dat we telkens spreken over aantal graden onder de horizon. Graden in plaats van tijd . Waarom? Om de simpele reden dat de lengte in tijd kan variëren. Afhankelijk van het seizoen en de plaats kan de burgerlijke schemering van een half uur tot ver in de nacht duren. In de tropen is het steevast 24 minuten. Dank zij de langzame pas van het kwijnende licht merken we eigenlijk weinig van dit gebeuren. De fotochemische veranderingen in ons oog, pupilverwijding van 2,5 tot bijna 7mm en de zachte opvoering van het roodgevoelige in onze ogen maken dat we bijna onmerkbaar een verandering in licht tot 500.000 x zwakker ( verschil daglicht – astronomische schemering) meemaken. Natuurlijk gelden deze waarden in een absoluut donkere omgeving. Onze hedendaagse samenleving dompelt ons in een nimmer duistere nacht. Neonverlichting, overdadige straatverlichting, tuin- en monumentenverlichting…allemaal storende factoren in dit licht-donker spel. Onze ogen ervaren nog maar zelden absolute duisternis. Denk volgende schemering eens even na over deze gegevens en kijk eens rondom je….geniet van de kleurenpracht!!! Wist je dat……
Gemeten vanaf het laagste punt van zijn voet, in de Hawaitrog op de bodem van de Grote Oceaan, is de slapende vulkaan Mauna Kea met een totale hoogte van 10.203 meter de hoogste berg ter wereld. De vulkaan komt 4205 meter boven de zeespiegel uit.
De Mount Everest is met een hoogte van 8850 meter de hoogste berg op het land.De langste plaatsnaam ter wereld…… ‘Krungthepmahanakornamornratanakosinmahintarayutthayamahadilokphopnopparatrajathaniburiromudomrajaniwesmahasatharnamornphimarnavatarnsathitsakkattiyavisanukamprasit’. Deze plaats bevindt zich in Thailand. Probeer hem eens te lezen en dan weet je meteen waar in Thailand het te vinden is. We komen er op terug!! Voor de lol nog eentje, een beetje korter bij huis…..in Wales: Vaak wordt het plaatsje ‘Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch’ genoemd als langste plaatsnaam ter wereld, maar in werkelijkheid komt hij op een derde plaats.
De plaatsnaam betekend letterlijk vertaald: ‘St Mary’s Kerk in de holte van de witte hazelaar bij bij de snelle maalstroom en de kerk van St. Tysilio bij de rode grot’
De naam bestaat pas sinds de jaren 1860 en werd bedacht door de plaatselijke raad omdat ze de langste naam van enig treinstation in het land wilden hebben. Oorspronkelijke heette het gewoon Llanfair Pwllgwyngyll, wat al aardig lastig is voor mensen die de laterale affricaat ll niet machtig zijn (zoals de Engelsen). Het is een soort stemloze geblazen l-klank. Schrijf daar maar eens een brief naar toe!!!!!
Kwartaalagenda 4e kwartaal 2007.
Oktober 2007. Studiebijeenkomst: OPEN AGENDA + De kijker van Lord Rosse door JH (met beamer) . In de Joy op 5 oktober 2007 om 20.15uKijkavond: 19 oktober om 20.00u op de sterrenwacht: Mars, Neptunus, Uranus en Maan (maan gaat onder om 23u) November 2007Studiebijeenkomst: 2e initiatieavond Noorderkroon2e initiatieavond op: 23-11-2007 in de Joy. Aanvang 20.30u Kijkavond: 9 november om 20.00u op de sterrenwacht: Mars, deepsky en Tauriden (max op de 7e). December 2007.Studiebijeenkomst: Algemene ledenvergadering met programma: 07 december 2007 om 20.15u in de Joy.· Verwelkoming door voorzitter· Kasverslag door penningmeester· Jaarverslag door secretaris· Een algemene kennis quiz door Jan Kijkavond: Geminiden maximum op vrijdag 14-12-2007 samenkomst op de toren om 19.30u.
Graag zien we jullie allemaal op deze activiteiten. Maak ruimte op je drukke agenda voor de vereniging. Samen (hoe meer volk hoe liever!!!) maken we van dit najaar een speciaal gebeuren en samen kunnen we in een kameraadschappelijke manier onze kennis over het heelal delen en verbreden!!!